کارکردهای تربیتی شکر از منظر قرآن و صحیفه سجادیه

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسنده

استادیار گروه مطالعات تطبیقی قرآن، مجتمع عالی قرآن و حدیث، جامعة المصطفی ص العالمیة، قم، ایران

چکیده

«شکر» از مفاهیم پربار قرآنی و حدیثی و از اهداف تربیتی و صفات معنوی بوده و روحیۀ سپاسگزاری از بارزترین ویژگی‌های انسان در مسیر خودسازی و رسیدن به کمال است. به فرموده قرآن کریم خداوند متعال شکور بوده و بندگانی که در مسیر طاعت او قدم برمی‌دارند مورد لطف و موهبت خود قرار داده و تشکر می‌کند. در این کتاب الهی به اهمیت شکر و کارکردهای آن پرداخته شده که الگوی مناسبی برای بهره‌گیری انسان‌هاست. از طرف دیگر در کلام اهل‌بیتb نیز دربارۀ این واژه و کارکردهای آن بسیار توجه شده و مورد تأکید قرار گرفته است. امام سجادg در دعاهای متعدد به مباحث مربوط به شکر و کارکردهای آن پرداخته که ‌به‌عنوان اسوۀ عملی و نمونۀ عینی به حساب می‌آید. از آنجا که کارکردهای تربیتی شکر در دعاهای امام سجادg می‌تواند مبیّن، مفسّر و تفصیل‌دهنده الگوی ارائه شده در قرآن باشد ضرورت دارد این گزاره اخلاقی و معنوی از منظر کتاب خدا و صحیفۀ سجادیه بررسی گردد. ازاین‌رو مقاله پیشِ ‌رو به دیدگاه‌های قرآن و صحیفۀ سجادیه دربارۀ کارکردهای تربیتی شکر پرداخته و به روش توصیفی ـ تحلیلی مباحث خود را ارائه داده است. برخی از یافته‌های پژوهش حاضر عبارت‌اند از: نیل به مقام رضا، پیشگیری از عذاب‌ها و بلاها، استحقاق ثواب اخروی، دستیابی به رستگاری و... .

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Educational Functions of Gratitude from the Perspective of the Quran and Sahifah Sajjadiyyah

نویسنده [English]

  • abbas elahi
Assistant Professor, Department of Comparative Quranic Studies, Al-Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]

“Gratitude” is one of the fruitful Quranic and hadith concepts, educational goals and spiritual attributes, and the spirit of gratitude is one of the most obvious characteristics of humans in the path of self-improvement and reaching perfection. According to the Holy Quran, Almighty God is grateful and thanks His servants who follow the path of His obedience. In this divine book, the importance of gratitude and its functions are discussed, which is a good example for human beings to use. On the other hand, in the words of Ahl al-Bayt also about this word and its functions, much attention has been given and emphasized. Imam Sajjad in numerous prayers, he addressed the topics related to gratitude and its functions, which is considered a practical example and concrete instance. Because the educational functions of sugar in the prayers of Imam Sajjad can explain, interpret and elaborate the model presented in the Quran. It is necessary to examine this moral and spiritual statement from the perspective of the divine book and Sahifah Sajjadiyyah. Therefore, the current article has discussed the views of the Quran and the book of Sahifah Sajjadiyah about the educational functions of gratitude and has presented its discussions in a descriptive-analytical method. Some of the findings of the present research are: reaching the position of satisfaction, preventing torments and calamities, deserving the afterlife reward, achieving salvation, etc.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Educational Benefits
  • Gratitude
  • Increase of Blessings
  • Durability of Blessings
  • Gratitude in Quran
  • Gratitude in prayer
  1. قرآن کریم.
  2. ابن‌شعبه حرّانى، حسن بن على‏، تحف العقول، محقق‌/مصحح: غفارى، على اکبر، قم: جامعه مدرسین‏، چاپ: دوم‏،1363ش.
  3. اربلی، على بن عیسى‏، کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط- القدیمة)، محقق‌/مصحح: رسولى، محلاتى، سید هاشم‏، تبریز: انتشارات بنى هاشمى‏ چاپ اول، 1381ق.
  4. اشکورى، محمد بن على، تفسیر شریف لاهیجى، تهران: دفتر نشر داد، 1373ش.
  5. انصاری، خواجه عبدالله، منازل السائرین، تهران: انتشارات مولی،1361ش.
  6. انصاریان، حسین، تفسیر و شرح صحیفه سجادیه، قم: دارالعرفان، 1389ش.
  7. ترجمه قرآن، مکارم شیرازى، ناصر، قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى‏‏، چاپ اول، 1373ش.
  8. خمینى، روح‏الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل (موسوعة الإمام الخمینی 49)، محقق: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى (ره)، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى (س)، چاپ 15، 392 ش‏.
  9. دهخدا، علی اکبر، لغتنامه دهخدا، زیرنظر معین، محمد و شهیدی، جعفر، تهران: روزنه،1373ش.
  10. رضی، محمد بن حسین، خصائص الأئمةb (خصائص أمیر المؤمنینg)، محقق و مصحح: محمدهادی امینی، مشهد: آستان قدس رضوی، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.
  11. سجادی، احمد، فرهنگنامه موضوعی صحیفه سجادیه، حوزه علمیه اصفهان: مرکز تحقیقات رایانه ای، چاپ سوم، 1392ش.
  12. سعدی، مصلح بن عبدالله، گلستان، تهران: نشر دانش، 1376ش.
  13. طباطبایى، محمدحسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن‏، بیروت: مؤسسة الأعلمی ‌للمطبوعات‏‏، چاپ دوم، 1390ق.‏
  14. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن‏، مصحح: یزدى طباطبایى، فضل‏الله‏ و رسولى، هاشم‏، تهران: ناصر خسرو، 1372ش‏.
  15. طوسی، خواجه نصیر الدین، اوصاف الشراف، تهران: نشر علم، چاپ اول، 1362ش.
  16. طوسی، محمد حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  17. علی بن حسینg، صحیفه سجادیه، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  18. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، قم: هجرت، چاپ دوم، ‌بی‌تا.
  19. فقیهی، علی نقی، مشاوره و روان درمانی در نگاه اسلا‌‌می‌(مبانی، اصول و روش‌ها)،قم: انتشاراتی ابوالحسنی، 1۳96ش.
  20. قشیری، ابوالقاسم، الرساله القشیریه، ترجمه ابوعلی عثمانی، تهران: انتشارات هرمس، چاپ اول، 1341ش.
  21. کلینى، محمد بن یعقوب‏، الکافی، محقق‌‌/مصحح: غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم‏، تهران‏،1407ق.‏
  22. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، بحار الأنوار، محقق‌‌/مصحح: جمعى از محققان‏، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏،‏ چاپ دوم‏، 1403ق‏.
  23. مصطفوى، حسن‌، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌،‌1368ش.‌
  24. مطهری، مرتضی، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: انتشارات صدرا، چاپ بیست و یکم، 1372ش.
  25. ــــــــــــــــ، مجموعه آثار‏، تهران: انتشارات صدرا، چاپ هشتم، 1372ش.
  26. مکارم شیرازى، ناصر، اخلاق در قرآن‏، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی‌طالبg‏، 1384ش.