ترکیب ابواب ثلاثی مزید همراه با حروف جرّ و تأثیر آن در ترجمه‌های خطبه‌های نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 . سطح سه، گروه زبان و ادبیات عرب، مرکز تربیت مدرس صدیقه کبری، قم، ایران،

2 استادیار گروه زبان وادبیات عرب جامعة استادیار و عضو هیات علمی گروه زبان وادبیات عرب، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران:(نویسنده مسئول)

چکیده

بهره‌‌مندی از مفاهیم متعالی و پیام‌‌های معنوی کلام بزرگان دین، مستلزم ارائۀ برگردانی دقیق و مطابق جدیدترین معیارهای علم ترجمه است. که این مهم در باب نهج‌‌البلاغه و گسترش فرهنگ علوی و انتقال آموزه‌‌های آن را بر دوش دارد. نهج‌‌البلاغه به‌عنوان شاهکار نثر ادبی عبارات را به دقیق‌‌ترین وجه در قالب قواعد عربی تجزیه نموده‌ ‌است. بررسی حروف جرّ به‌عنوان جزئی‌‌ترین قسمت نحوی زبان عربی، که استقلالش در کنار کلمات دیگر حفظ می‌‌شود، شبکۀ ارتباطی ظریفی را در این کلام بی‌‌بدیل به نمایش می‌‌گذارد. پژوهش حاضر در تلاش است تا با تکیه‌بر روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از معاجم مختلف لغوی و شروح نهج‌‌البلاغه و ذکر ترکیب ابواب ثلاثی مزید همراه با گونه‌‌های مختلف حروف جرّ، لزوم تدبّر بر کارکرد زبانی- معنایی این حروف را دوچندان سازد. براین اساس، داد‌‌ه‌‌های مربوط به پنج مورد از عباراتی که دربردارندۀ ترکیب ابواب ثلاثی مزید همراه با حروف جرّ از کل خطبه‌‌های نهج‌‌البلاغه انتخاب و در پنج برگردان به فارسی نهج‌‌البلاغه از فیض‌‌الاسلام، انصاری‌‌، شهیدی، زمانی و دشتی موردبررسی و نقد قرار گرفت. گزارش آماری عملکرد مترجمان در نمونه‌‌های موردبررسی نشان داد که ترجمۀ فیض‌‌الاسلام و انصاری کمترین و ترجمۀ دشتی و شهیدی بیشترین تعداد لغزش را داشته‌‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Combination of Three-Lettered Verbal Roots with Extra Letters (Abwab Thulathi Mazid) with Prepositions and Their Impact on the Translations of the Sermons of Nahj al-Balaghah

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Nassari Pouzeh 1
  • Hussein Shirafkan 2
1 Arabic literature Dept. Sediqah Kobra Institute of teacher training, Qom, Iran
2 Associate Professor of the Al-Mostafa International University: Shirafkan43@gmail.com
چکیده [English]

Utilizing the exalted concepts and spiritual messages in the words of religious leaders necessitates providing an accurate translation that adheres to the latest translation standards. This is particularly significant in the context of Nahj al-Balaghah, as it plays a key role in spreading the culture of Ali (AS) and transmitting its teachings. Nahj al-Balaghah, as a masterpiece of literary prose, dissects expressions in the most precise manner within the framework of Arabic grammar rules. The study of prepositions, as one of the smallest syntactic components of the Arabic language, whose independence is maintained alongside other words, showcases a delicate web of connection in this unparalleled speech. This research seeks, through a descriptive-analytical approach, using various linguistic dictionaries and commentaries on Nahj al-Balaghah, to highlight the necessity of reflecting on the linguistic and semantic function of prepositions. Accordingly, five examples of phrases containing three-lettered verbal roots combined with prepositions were selected from the entirety of Nahj al-Balagha’s sermons. These were then examined and critiqued in five Persian translations of Nahj al-Balagha: those by Fayz al-Islam, Ansari, Shahidi, Zamani, and Dashti. The statistical report on the translators' performance in the selected examples showed that the translations by Fayz al-Islam and Ansari had the fewest errors, while those by Dashti and Shahidi exhibited the highest number of inaccuracies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sermons of Nahj al-Balaghah
  • Criticism of translation
  • More trilogy chapters
  • Adverbs
  1. قرآن کریم.
  2. نهج‌البلاغه.
  3. ابن جنی، ابوالفتح عثمان، الخصائص، به کوشش: محمدعلی نجار، مصر: مکتب العلمیه، بی‌تا.
  4. ابن‌سیده، على بن اسماعیل‏، المحکم و المحیط الأعظم، بیروت: دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق.
  5. ابن‌منظور، محمد بن مکرم‏، لسان العرب، بیروت: دار صادر، ۱۴۱۴ق.
  6. ابوالقاسم، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغة، بیروت: عالم الکتب، ۱۴۱۴ق‏.
  7. ازهرى، محمد بن احمد، تهذیب اللغه، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۱ق.
  8. استرآبادی، رضی‌الدین، شرح شافیه بر ابن‌حاجب، بیروت: دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۰م.
  9. انصاری قمی، محمدعلی، ترجمۀ نهج‌البلاغه، تهران: انتشارات نوین، بی‌تا.
  10. انیس، ابراهیم، معجم الوسیط، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۴ش.
  11. بحرانی، میثم بن علی ابن‌میثم، شرح نهج‌البلاغه، بی‌جا: دفتر نشر الکتاب، ۱۴۰۴ق.
  12. بحرانی، میثم بن علی ابن‌میثم، اختیار مصباح السالکین، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه، ۱۴۰۸ق.
  13. بحرانی، میثم بن علی ابن‌میثم، ترجمۀ شرح نهج‌البلاغه، مترجمان: قربان‌علی محمدی‌مقدم و علی‌اصغر نوایی یحیی‌زاده، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه، ۱۴۱۷ق.
  14. بیهقی کیذری، قطب‌الدین محمد بن حسین، حدائق الحدائق فی شرح نهج‌البلاغه، قم: بنیاد نهج‌البلاغه انتشارات عطارد، ۱۳۷۵ش.
  15. جوهرى، اسماعیل بن حماد، تاج اللغة و الصحاح العربیه، به کوشش: احمد عبدالغفور عطار، بیروت: دار العلم للملایین، ۱۳۷۶ش.
  16. حجت، هادی، درسنامۀ ترجمۀ قرآن کریم، قم: دارالحدیث، ۱۳۹۴ش.
  17. حسن، عباس، النحوالوافی، القاهره: دارالمعارف، ۱۹۹۷م.
  18. حیدری، محمد، معجم الافعال المتداوله، قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، ۱۳۸۱ش.
  19. دشتی، محمد، ترجمۀ نهج‌البلاغه امام علی×، قم: مشهور، ۱۳۷۹ش.
  20. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم، ۱۴۱۲ق.
  21. راوندی، قطب‌الدین سید بن هبه‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج‌البلاغه، قم: کتابخانه عمومی آیت‌الله مرعشی، ۱۳۶۴ش.
  22. رضی‌الدین استرآبادی، محمد بن حسن، بیروت: دار الکتب العلمیه، ۱۳۹۵ش.
  23. زمانی، مصطفی، ترجمۀ ‏نهج‌البلاغه، تهران: موسسه نبوی، ۱۴۲۰ق.
  24. زمخشری، محمود بن عمر، أساس البلاغه، بیروت: دارصادر، ۱۹۷۹م.
  25. شهیدی، سید جعفر، ترجمۀ نهج‌البلاغه، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۸ش.
  26. شوشتری، محمدتقی، بهج‌الصباغه فی شرح نهج‌البلاغه، تهران: امیرکبیر، ۱۳۷۶ش.
  27. طریحى، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، تهران: مرتضوی، ۱۳۷۵ش.
  28. فراهیدى، خلیل بن احمد، العین، قم: نشر هجرت، ۱۴۰۹ق.
  29. فیروزآبادى، محمد بن یعقوب‏، القاموس المحیط، بیروت: دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق‏‏.
  30. فیض‌الاسلام، علی‌نقی، ترجمه و شرح نهج‌البلاغه، بی‌جا: انتشارات فقیه، ۱۳۷۹ش.
  31. فیومى، احمد بن محمد، المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر للرافعى، قم: موسسه دارالهجر، ۱۴۱۴ق.
  32. مدرس وحید، احمد، شرح نهج‌البلاغه، قم، ۱۳۵۸ش.
  33. مرتضی زبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس‏، بیروت: دارالفکر، ۱۴۱۴ق‏.
  34. مهنا، عبدالله على، لسان اللسان‏، بیروت: دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۳ق.
  35. هاشمی خوئی، میرزا حبیب‌الله، منهاج‌البراعه فی شرح نهج‌البلاغه، تهران: مکتبه الاسلامیه، ۱۴۰۰ق.