تحلیل اهداف جعل حدیث توسط امویان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعة المصطفی العالمیة (ص)، قم، ایران

چکیده

«جعل حدیث» فرایندی است که به موجب آن برخی از احادیث ساختگی به معصومین و به ویژه رسول خدا(ص)نسبت داده می شود. این فرایند به منظور خدشه دار کردن اصول مذهب صورت می پذیرد. بنی امیه و حاکمان آن در مدت حکومت خود تلاش فراوانی را برای جعل و وضع حدیث انجام داده اند. پژوهش حاضر می کوشد تا به این پرسش پاسخ دهد که اهداف جعل حدیث توسط امویان چه بوده است؟ یافته های تحقیق نشان می دهد که اهداف بنی امیه در اجرای سیاست جعل حدیث چهار گونه بوده است. در مرحله اول به دنبال قداست زدایی از اعتقادات بودند. در مرحله بعد، به دنبال ایجاد قداست برای خود بودند.در مرحله دیگر، سیاست فضیلت بخشی برای دیگر صحابه به بهانه همانند سازی آنان با اهل بیت و یا برتر دانستن آنان بود. در مرحله چهارم نیز به دنبال نفی فضیلت و تخفیف مقام اهل بیت و شیعیان بودند.از حیث روشی نیز روش پردازش داده ها در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و نیز تحلیل محتوا است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Objectives Behind Hadith Fabrication by the Umayyads

نویسنده [English]

  • aliakbar alemiyan
Assistant Professor at Al-Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]

The fabrication of hadith (j‘al al-hadith) is a process in which certain fabricated narrations are falsely attributed to the infallibles, particularly the Prophet Mohammad (PBUH). This phenomenon was often employed to undermine the core principles of Islam. The Umayyad rulers extensively engaged in hadith fabrication during their reign. This study aims to answer the question: What were the objectives of the Umayyads in fabricating hadiths? The findings reveal that the Umayyads pursued four primary objectives in their policy of hadith fabrication: 1- Desecration of Beliefs: Undermining and desacralizing foundational Islamic beliefs. 2- Self-Sanctification: Establishing divine legitimacy and sanctity for their rule. 3- Glorifying Others: Elevating the status of certain companions to rival or surpass the Ahl al-Bayt by portraying them as equals or superior figures. 4- Diminishing the Ahl al-Bayt: Undermining the virtues of the Ahl al-Bayt and their Shia followers to diminish their influence and prestige. The study employs a descriptive-analytical and content-analysis methodology to examine these objectives.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Umayyads
  • falsification of hadith
  • prohibition of compilation of hadith
  • narrators
  • Ahl al-Bayt (a.s.)

مراجع

  1. ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة‌الله، شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، ‌بی‌جا، دار إحیاء الکتب العربیة، 1378ق.
  2. ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی، علل الشرایع، بیروت: دار احیاء التراث، 1408ق.
  3. ابن‌تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنه النبویه فی نقض کلام الشیعه القدریه، تحقیق: محمد رشاد سالم، بی‌جا، جامعه الامام محمدبن سعود الاسلامیه، 1406ق.
  4. ابن‌جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی، الموضوعات من الاحادیث المرفوعات، ریاض: مکتبة اضواء السلف، 1418ق.
  5. ابن‌حجاج نیشابوری، ابی الحسین مسلم، صحیح مسلم، ریاض: بیت الافکار الدولیۀ، 1419ق.
  6. ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1995م.
  7. ابن‌حجر الهیتمی، احمد بن محمد، الصواعق المحرقه: فی الرد اهل البدع و الزندقه، قاهره: مکتبه القاهره، 1385ق.
  8. ابن‌حزم الاندلسی، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، به کوشش گروهی از علما، بیروت: دار الکتب العلمیه، 1418ق.
  9. ابن‌سعد کاتب واقدی، محمد، الطبقات الکبری، ترجمه: محمود مهدوی دامغانی، تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه، 1374ش.
  10. ابن‌سفیان فسوی، یعقوب، المعرفه و التاریخ، تصحیح: اکرم ضیاء العمری، بیروت: موسسه الرساله، 1401ق.
  11. ابن عساکر، أبو القاسم علی بن الحسن بن هبة الله، تاریخ مدینه دمشق، محقق: عمرو بن غرامة العمروی، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، 1415ق.
  12. ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الاختلاف فی اللفظ و الرد علی الجهمیه والمشبهه، تحقیق: عمربن محمود ابوعمر، ریاض: دارالرایه، 1412ق.
  13. ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قم: الرضی، 1373ش.
  14. ابن‌هلال ثقفی، ابواسحاق ابراهیم بن محمد، الغارات، ترجمه: عزیزالله عطاردی، بی‌جا، انتشارات عطارد، 1373ش.
  15. ابن‌یزید قزوینی، ابی عبدالله محمد، سنن ابن ماجه، بیروت: دارالفکر، 1415ق.
  16. ابوریه، محمود، اضواء علی السنه المحمدیه او دفاع عن الحدیث (سنت محمدی در گذر تاریخ)، ترجمه: سید محمود موسوی، قم: ذوی القربی، 1388ش.
  17. ابوعبید، قاسم بن سلام، النسب، به کوشش مریم محمد، بیروت: دار الفکر، 1410ق.
  18. احمدی میانی، علی، مکاتیب الرسول، قم: دار الحدیث، 1419ق.
  19. الاصبهانی، ابو نعیم احمد بن عبد الله، حلیه الاولیاء و طبقات الاصفیا، بیروت: دارالکتب العربی: چاپ پنجم، 1407ق.
  20. امینی، سید عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، ترجمه: محمد باقر بهبودی، تهران: بنیاد بعثت، 1387ش.
  21. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، قاهره: دار ابن جوزی، 2010م.
  22. جمشیدی، اسدالله، تاریخ حدیث، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1387ش.
  23. حسنی رازی، مرتضی بن داعی، تبصرة العوام فی معرفة مقالات الانام، به کوشش عباس اقبال، تهران: نشر امین التجار اصفهانی، 1313ش.
  24. حسینی جلالی، سید محمدرضا، تدوین السنه الشریفه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، 1376ش.
  25. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، تحقیق: عطاء مصطفی عبدالقادر، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1417ق.
  26. دشتی، محمد، ترجمه نهج البلاغه، قم: انتشارات مشهور: چاپ پانزدهم، 1380ش.
  27. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم، 1412ق.
  28. رفیعی محمدی، ناصر، درسنامه وضع حدیث، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی، 1384ش.
  29. سباعی، مصطفی، السنۀ ومکانتها فی التشریع الاسلامی، قاهره: دارالسلام، 1427ق.
  30. سبحانی، جعفر، فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، قم: توحید، 1378ش.
  31. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، الدرّ المنثور، قم: مکتبه آیت الله العظمی مرعشی نجفی، 1404ق.
  32. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، اللآلی المصنوعه فی الاحادیث الموضوعه، بیروت: دارالمعرفه للطباعه و النشر، 1403ق.
  33. شوکانی، محمد بن علی، الفوائد المجموعة فی الاحادیث الضعیفة والموضوعة، مکه: مکتبة نزار مصطفی الباز، 1415ق.
  34. شهرستانی، سید علی، منع تدوین الحدیث اسباب و نتایج، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمبطوعات، 1418ق.
  35. الصالحی الشامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی الرشاد فی سیره خیر العباد، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1414ق.
  36. صدر، سید حسن، تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام، بیروت: مؤسسه النعمان، 1411ق.
  37. الطبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق: حمدی عبدالمجید السلفی، بیروت: داراحیاء التراث العربی: چاپ دوم، 1404ق.
  38. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر: چاپ پنجم، 1375ش.
  39. عاملی، سید جعفر مرتضی، الصحیح من سیره النبی الاعظم| (سیره صحیح پیامبر اعظم)، ترجمه: محمد سپهری، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1391ش.
  40. عسکری، سید مرتضی، نقش ائمه در احیای دین (مجموعه دوجلدی)، قم: موسسه علمی فرهنگی علامه عسکری، 1397ش.
  41. کشی، محمد بن عمر، رجال کشی، مصحح: مهدی رجایی، قم: مؤسسة آل البیت^، 1363ش.
  42. مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، قم: دلیل ما، 1385ش.
  43. محمد ابوزهو، محمد، الحدیث والمحدثون او عنایة الامه الاسلامیه بالسنه النبویه، بیروت: دارالکتب العربی، 1404ق.
  44. معارف، مجید، تاریخ عمومی حدیث، تهران: امیرکبیر: چاپ دوم، 1377ش.
  45. معروف الحسنی، هاشم، الموضوعات فی الآثار والخبار (اخبار و آثار ساختگی)، ترجمه: حسین صابری، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1372ش.
  46. معین، مسعود، فرهنگ فارسی، تهران: آدنا: کتاب راه نو، 1381ش.
  47. مقرم، سیدعبدالرزاق، مقتل مقرم، قم: آل علی، 1384ش.

 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 مرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 24 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 10 دی 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار