چیستی وچگونگی وابستگی افعال به‌ ‌نماز تحلیلی فقه‌الحدیثی از روایت«کُلّ شَیْ‏ءٍ مِنْ عَمَلِکَ تَبَعٌ‏ لِصَلَاتِک»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه حضرت معصومه سلام الله علیها، قم، ایران.

2 استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)

چکیده

تحلیل فقه‌الحدیثی روایت «وَاعلَم أنَّ کُلّ شَیْ‏ءٍ مِنْ عَمَلِکَ تَبَعٌ‏ لِصَلَاتِک» صورت جدیدی از چرایی صدور احادیث متعدد وعلت اقبال فراوان علما به نماز در قالب آداب‌الصلاة، اسرارالصلاة و ... است،زیرا روشن است که توجه فوق، تنها از این جهت نیست که نماز مانند دیگر عبادات، عملی عبادی و متشکل از اجزاء، شرایط، افعال واذکار‌ است. چون حدیث مزبور در سایه پیوندی که میان دو لفظ عام «کُلّ»و«شَیء» با عمل انسان ایجاد کرده نشان می‌دهد که همه اعمال وابسته به نماز‌است. هدف این تحقیق معرفی عملی ‌است شرعی که فراگیری تأثیر آن با توجه به قرائن متصله حدیث، تعالی حیات بشری و بهره‌مندی از فوائد اعمال ومصونیت از پیامدهای تعامل ناصحیح با نماز را به‌صورت عام آشکار می‌سازد. لذا مسئله تحقیق حاضر تبیین مدّعای فوق‌الذکر یعنی اثبات اصل تبعیت اعمال از نماز و همچنین موشکافی چگونگی این تبعیت خواهد بود. یافته‌ها نشان می‌دهد که نماز دستگاهی چندمنظوره‌است که گاه در لباس دفع موانع، گاه در لباس رفع نواقص وگاه درلباس ارتقای قابلیّت‌های اعمال جلوه می‌کند که در سایه اثرپذیریِ دوسویة اعمال انسان از نماز ونماز از اعمال انسان محقّق می‌گردد، یعنی هم سبب سیر «روح»و«نماز» از عالم مُلک به‌ملکوت در«حرکت انتقالی» وهم سبب ارتقاء کیفیت این دو در «حرکت وضعی» می‌شود. این مقاله با روش کتابخانه‌ای ورویکردی توصیفی‌ـ‌تحلیلی وبا محوریت این حدیث به‌بررسی مقولات فوق پرداخته ومی‌کوشد تا اصول برآمده از آن را با تکیه بر مباحث علم اصول فقه مانند اطلاق، مناسبت حکم وموضوع، جواز استعمال لفظ دراکثر از معنای واحد ونیز قرائن متّصله ومنفصله حدیث، تبیین کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

What and How The Actions Depend of on Prayer: A Hadith-Understanding Analysis (Fiqhul Hadithi) of the Hadith "Everything from Your Actions is Dependent on Your Prayer (Kul Shayin min A’malika Tabau’n Lisalatika) 

نویسندگان [English]

  • Mohsen Rafat 1
  • seyed mohammad ali hejazi 2
1 Assistant Professor, Department of Quran Science and Hadith, Hazrat-e Maʼsoumeh University, Qom, Iran
2 Professor of Higher Levels of Qom Seminary, Jurisprudence Center of Pure Imams (AS)
چکیده [English]

The Hadith-Understanding Analysis (Fiqhul Hadithi) of the hadith " Everything from Your Actions is Dependent on Your Prayer" (Kul Shayin min A’malika Tabau’n Lisalatika) can provide new insights into why numerous hadiths discuss the significance of prayer, including its etiquette, secrets, and other aspects. This emphasis is not merely because prayer is a ritual act with components, conditions, and specific actions, but because the hadith implies that all (Kul) and actions (Shayin) are linked to prayer. This study aims to explain the claim that all actions are dependent on prayer and to examine how this dependency operates. The findings suggest that prayer serves multiple functions: sometimes it acts as a means to remove obstacles, sometimes to rectify deficiencies, and sometimes to enhance the quality of actions. This reciprocal effect of prayer on actions and vice versa signifies both a transformative journey of the soul and prayer from the physical to the metaphysical realms and an improvement in the quality of both. This paper employs a library-based methodology with a descriptive-analytical approach, focusing on this hadith to explore the principles derived from it. It examines the concepts using jurisprudential principles such as generality, appropriateness of ruling and subject, permissibility of using a term in various senses, and connected and disconnected evidences of the hadith.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali (a)
  • Hadith-Understanding Analysis (Fiqhul Hadithi)
  • Action
  • Dependence
  • Quality Enhancement of Prayer
  • Nature of Prayer

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن‌أبی‌الحدید، عبدالحمید بن هبةالله، شرح نهج‌البلاغة، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر: دار احیاء الکتب العربیة، 1378ق.
  3. ابن‌أبی‌جمهور، محمد، عوالی اللئالی، تحقیق: مجتبى عراقی، قم: دار سید الشهداء، 1405ق.
  4. ابن‌اشعث، محمد بن محمد، الجعفریات، تهران: مکتبة النینوى الحدیثة، بی‌تا.
  5. ابن‌حنبل، احمد، مسند ابن‌حنبل، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1416ق.
  6. ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبرى، تحقیق: محمد عبد القادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1410ق.
  7. ابن‌شعبة حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، قم: جامعة مدرسین، 1404ق.
  8. ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، قم: علامه، 1379ق.
  9. ابن‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
  10. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، تحقیق: جمال‌الدین میردامادی، بیروت: دار الفکر ـ دار صادر، 1414ق.
  11. ابن‌هلال ثقفی، ابراهیم، الغارات، تحقیق: عبدالزهراء حسینی، قم: دار الکتاب الاسلامی، 1410ق.
  12. امام‌عسکری، تفسیر المنسوب الی الامام العسکری، تحقیق و چاپ: قم: مدرسه امام مهدىf، 1409ق.
  13. آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، الذریعة فی تصانیف الشیعة، بیروت: دار الأضواء، 1403ق.
  14. آلوسی، سید محمود، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1415ق.
  15. برقی، احمد بن محمد، المحاسن، تحقیق: جلال الدین محدث، قم: دار الکتب الاسلامیة، 1371ق.
  16. بروجردی، سید حسین، الحاشیة علی کفایة الأصول، قم: انصاریان، 1412ق.
  17. بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق: محمد باقر محمودی، بیروت: دار التعارف، 1379ق.
  18. بهایی‌عاملی، حسین بن عبدالصمد، وصول الأخیار الی أصول الأخبار، قم: مجمع الذخائر الاسلامیة، 1401ق.
  19. ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، تحقیق: عبدالرحمان محمد عثمان، بیروت: دار الفکر، 1403ق.
  20. جمعی از علماء، الأصول الستة عشر، قم: دار الشبستری، 1363.
  21. جهامی، جیرار، موسوعة مصطلحات ابن‌سینا، بیروت: مکتبة لبنان، 1425ق.
  22. حائری یزدی، عبدالکریم، درر الفوائد، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1418ق.
  23. حرّعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل‌البیتg، 1409ق.
  24. حسینی شاهرودی، محمود، نتائج الأفکار فی الأصول، قم: آل مرتضیg، 1385ش.
  25. حلبی، ابوالصلاح، الکافی فی الفقه، اصفهان: مکتبة الإمام امیرالمؤمنینg، 1403ق.
  26. حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الإسناد، تحقیق و نشر: قم: مؤسسة آل‌البیتb، 1413ق.
  27. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1417ق.
  28. دیلمی، حسن بن محمد، إرشاد القلوب الی الصّواب، قم: شریف رضی، 1409ق.
  29. ذهبی، شمس الدین محمد، تهذیب التهذیب، بیروت: دار الفکر، 1404ق.
  30. ذهبی، شمس الدین محمد، الکاشف فی معرفة من له روایة فی الکتب الستة، جدة: دار القبلة، 1413ق.
  31. رازی، ابومحمد عبدالرحمن، الجرح و التعدیل، مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانیة بحیدر آباد الدکن الهند، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1371ق.
  32. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داوودی، بیروت و دمشق: دار القلم ـ الدار الشامیة، 1412ق.
  33. سبحانی، جعفر، رسائل و مقالات، قم: مؤسسة الإمام الصادقg، 1425ق.
  34. سلّار دیلمی، حمزه بن عبدالعزیز، المراسم العلویة، قم: منشورات الحرمین، 1404ق.
  35. شریف رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، تحقیق: صبحی صالح، قم: مؤسسه دار الهجرة، 1407ق.
  36. شریف مرتضی، علی بن حسین، الانتصار، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1415ق.
  37. شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، نجف: مطبعة حیدریه، بی‌تا.
  38. شهید اول، محمد بن مکی، النفلیة، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1408ق.
  39. صاحب بن عباد، اسماعیل، المحیط فی اللغة، تحقیق: محمد حسن آل یاسین، بیروت: عالم الکتاب، 1414ق.
  40. صدوق، ابوجعفر محمد بن بابویه، الأمالی، تهران: کتابچی، 1376ش.
  41. صدوق، ابوجعفر محمد بن بابویه، علل الشرایع، قم: کتاب‌فروشی داوری، 1385ش.
  42. صدوق، ابوجعفر محمد بن بابویه، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم: جامعة مدرسین، 1362ش.
  43. صدوق، ابوجعفر محمد بن بابویه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم: دار الشریف الرضی، 1406ق.
  44. صدوق، ابوجعفر محمد بن بابویه، من لایحضره الفقیه، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
  45. صدوق، ابوجعفر محمد بن بابویه، عیون أخبار الرضاg، تحقیق: مهدی لاجوردی، تهران: جهان، 1378ق.
  46. صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، تحقیق: محسن کوچه باغی، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، 1404ق.
  47. طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، مشهد: نشر مرتضی، 1403ق.
  48. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، قم: الشریف الرضی، 1412ق.
  49. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو، 1372ش.
  50. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دار التراث، 1387ق.
  51. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، بیروت: دار المعرفة، 1412ق.
  52. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق: احمد حسینی اشکوری، تهران: مرتضوی، 1375ش.
  53. طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، تحقیق: مؤسسة البعثة، قم: دار الثقافة، 1414ق.
  54. طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، تحقیق: حسن الموسوی الخراسانی، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1407ق.
  55. طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1373ش.
  56. طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران: المکتبة المرتضویة، 1387ق.
  57. عسکری، حسن بن عبدالله، الفروق فی اللغة، بیروت: دار الآفاق الجدیدة، 1400ق.
  58. علوی، محمد بن علی، المناقب، الکتاب العتیق، تحقیق: حسین موسوی بروجردی، قم: دلیل ما، 1428ق.
  59. فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة: کتاب الصلاة، قم: مرکز فقه ائمه اطهار، 1429ق.
  60. فخرالدین رازی، فخرالدین محمد، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
  61. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، قم: هجرت، 1409ق.
  62. فیض کاشانی، ملا حسن، تفسیر الصافی، تهران: الصدر، 1415ق.
  63. قمی، عباس، سفینة البحار، قم: اسوه، 1414ق.
  64. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، تحقیق: طیب موسوی جزائری، قم: دار الکتاب، 1404ق.
  65. کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی، قم: مؤسسة آل‌البیت، 1363ش.
  66. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1407ق.
  67. تویسرکانی، محمد نبی بن احمد، لئالی الأخبار، قم: علامه، 1413ق.
  68. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  69. مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لعلوم الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
  70. مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول، تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1404ق.
  71. مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین، قم: مؤسسه کوشانبور، 1406ق.
  72. مزی، جمال‌الدین ابوالحجاج یوسف، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1406ق.
  73. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.
  74. مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، تحقیق: آصف فیضی، قم: مؤسسة آل‌البیتb، 1385ق.
  75. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الأمالی، تحقیق: حسین استاد ولی، علی اکبر غفاری، قم: کنگره شیخ مفید، 1413ق.
  76. مفید، محمد بن نعمان، المقنعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413ق.
  77. ملاصدرا، محمد صدرالدین، شرح أصول الکافی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1383ش.
  78. ملکی اصفهانی، مجتبی، فرهنگ اصطلاحات اصول، قم: علامه، 1379ش.
  79. موسوی خمینی، سید روح‌الله، تهذیب الأصول، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینیe، 1423ق.
  80. میرداماد، محمدباقر، قبسات، تهران: دانشگاه تهران، 1374ش.
  81. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی ثوبه الجدید، قم: مؤسسة دائرة المعارف فقه اسلامی، 1421ق.
  82. نووی جاوی، حمد بن عمر، مراح لبید لکشف معنی القرآن المجید، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1417ق.

 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 0-92 فروردین 781
  • تاریخ بازنگری: 0-149 فروردین 781
  • تاریخ پذیرش: 0-31 فروردین 782

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار