تعارض روایات خروج نبوت از نسل حضرت یوسف (ع) با اخبار نبوت یوشع (ع) (در روایات فریقین)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران، (نویسنده مسئول)

2 . دانشجوی دکتری علوم حدیث تطبیقی جامعة المصطفی ص العالمیة، قم، ایران

چکیده

یوشع بن نونg از شخصیت‌های برجسته و تاثیرگذار در تاریخ یهودیان و جانشین حضرت موسیg به شمار می‌رود. بر اساس شواهد حدیثی و تاریخی، او از نوادگان حضرت یوسفg است. اگرچه بسیاری از منابع حدیثی و تاریخی بر نبوت او تأکید دارند، این گزارش‌ها در تضاد با روایاتی هستند که خروج نبوت از نسل حضرت یوسفg را مطرح می‌کنند. این پژوهش با هدف بررسی نبوت یوشعg در روایات و رفع این تعارض انجام شده است. برای پاسخ به این مسئله، با استفاده از روش‌های متن‌پژوهی و اعتبارسنجی گزارش‌ها، ابتدا گزارش‌های مرتبط با نَسَب یوشع بن نونg گردآوری شد که نشان داد این گزارش‌ها معتبر هستند. سپس مستندات مرتبط با اثبات یا رد نبوت او در منابع روایی و تاریخی مورد بررسی قرار گرفت. علی‌رغم وجود مشکلات طریقی و متنی در مستندات رد نبوت یوشعg، آشکار شد که این مستندات قابل پذیرش نیستند؛ بنابراین، با استناد به روایاتی که به نبوت او تصریح می‌کنند و گزارش‌هایی که نزول وحی رسالی به او را تأیید می‌کنند، اثبات می‌شود که یوشع بن نونg از نسل حضرت یوسفg و از جمله انبیاء بنی‌اسرائیل است که پس از موسیg به این مقام دست یافته است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Conflict Between Narrations of Prophethood Leaving the Lineage of Prophet Joseph (AS) and the Reports of the Prophethood of Joshua (AS) in the Narrations of Both Islamic Sects (Shia and Sunni)

نویسندگان [English]

  • Ehsan Sorkhei 1
  • jasem naroie 2
1 Assistant Professor of Quranic Studies, Research Institute of Seminary and University, Qom, Iran, “Corresponding Author
2 PhD Candidate of Comparative Hadith Studies, Al-Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]

Joshua bin Nun (AS) is regarded as one of the most significant and influential figures in Jewish history, known as the successor to Prophet Moses (AS). Historical records and hadith sources indicate that he was a descendant of Prophet Joseph (AS). While many of these sources affirm his prophethood, some narrations present a conflicting view, claiming that prophethood ceased within Joseph's lineage. This study seeks to explore Joshua's (AS) prophethood as described in these narrations and resolve this apparent contradiction. Using textual analysis and methods to validate historical reports, the study first gathers and evaluates relevant accounts about Joshua bin Nun's (AS) genealogy, ensuring their reliability. The evidence both for and against his prophethood is then examined in historical sources and hadith literature. Although some reports deny Joshua's prophethood, these texts show signs of transmission issues, calling their credibility into question. By referring to narrations that explicitly affirm Joshua's prophethood, alongside accounts that confirm divine revelation being sent to him, this study concludes that Joshua bin Nun (AS) was indeed from the lineage of Joseph (AS) and was among the prophets of the Israelites, attaining this role after the time of Moses (AS).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Joshua bin Nun
  • Prophethood
  • Islamic Narrations
  • Joseph (AS)
  • Conflict of Reports
  • The Holy Quran
  1. قرآن کریم.
  2. تورات.
  3. ابن‌اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر، ۱۳۸۵ق.
  4. ابن‌الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن‌الوردی، بیروت: دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۶ق.
  5. ابن‌بابویه، علی بن الحسین، الإمامة و التبصرة من الحیرة، قم، مدرسه امام مهدیg، 1404ق.
  6. ابن‌حزم، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، بیروت: دارالکتب، بی‌تا.
  7. ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد، تاریخ ابن‌خلدون، بیروت: اعلمی، 1391ق.
  8. ابن‌شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل‏ابی‌طالب، قم: علامه، ۱۳۷۹ق.
  9. ابن‌طاووس، علی بن طاووس، الطرائف فی معرفه مذاهب الطرائف، قم: خیام، ۱۴۰۰ق.
  10. ابن‌طاووس، علی بن طاووس، فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم‏، قم: دارالذخائر، ۱۳۶۸ق.
  11. ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، بیروت: دارالفکر، 1415ق.
  12. ابن‌کثیر، اسماعیل بن کثیر، البدایه و النهایه، بیروت: دارالفکر، ۱۴۰۷ق.
  13. ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، بی‌نا، بی‌تا.
  14. استر آبادی، علی، تأویل الآیات الظاهره فی فضائل عتره الطاهره، تحقیق حسین استاد ولی، قم: موسسه النشر الاسلامی، ۱۴۰۹ق.
  15. آلوسی، سید محمود افندی، روح المعانی، تحقیق: على عبدالبارى عطیه، بیروت: دارالکتب، 1415ق.
  16. بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تحقیق: موسسه بعثت، قم: موسسه بعثت، ۱۳۷۴ ش.
  17. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، دارالفکر، 1401ق.
  18. ثعلبی، احمد بن محمد، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، تحقیق: ابومحمد بن عاشور، بیروت: داراحیاء التراث العربی، ۱۴۲۲ق.
  19. حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، تحقیق: موسسه آل‌البیت، قم: موسسه آل‌البیت، 1409ق.
  20. خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایه الکبری، بیروت: البلاغ، ۱۴۱۹ق.
  21. راغب اصفهانی،حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داودی، بیروت: دارالعلم، 1412ق.
  22. راوندی، سعید بن عبدالله، قصص الانبیاء، تحقیق: غلامرضا عرفانیان، مشهد، پژوهش های اسلامی، 1409ق.
  23. رشید الدین، فضل الله، جامع التاریخ، تصحیح: محمد روشن، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب، 1386ش.
  24. سیوطی، عبدالرحمن بن کمال الدین، الدر المنثور، قم: کتابخانۀ آیه الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
  25. صدوق، محمد بن علی، الامالی، بیروت: اعلمی، ۱۴۰۰ق.
  26. صدوق، محمد بن علی، الخصال، تحقیق و تصحیح: علی‌اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین حوزه، ۱۳۶۲ ش.
  27. صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمه، تحقیق و تصحیح: علی‌اکبر غفاری، تهران: اسلامیه، ۱۳۹۵ق.
  28. صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، قم: کتاب فروشی داوری، ۱۳۸۵ ش.
  29. صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضاg، تهران: نشر جهان، ۱۳۷۸ق.
  30. صدوق، محمد بن علی، کتاب من لا یحضره الفقیه، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین حوزه، ۱۴۱۳ق.
  31. صفار، محمد بن الحسن، بصائر الدرجات، تحقیق و تصحیح: حسن کوچه باغی، تهران: اعلمی، ۱۴۰۴ق.
  32. طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الاوسط، قاهره، دارالحرمین، ۱۴۱۵ق.
  33. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، تهران: اسلامیه، ۱۳۹۰ق.
  34. طبرسی، فضل بن حسن ، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو، 1371ش.
  35. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، بی‌نا، بی‌تا.
  36. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، تحقیق، خلیل المیس، بیروت: دارالفکر، 1415ق.
  37. طبرى، محمد بن جریر بن رستم، نوادر المعجزات فی مناقب الأئمة الهداة، تحقیق: اسدى، باسم محمد، قم: دلیل ما، ۱۴۲۷ق.
  38. طحاوی، احمد بن محمد، شرح مشکل الآثار، بی‌نا، بی‌تا.
  39. طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، تحقیق و تصحیح: احمد حسینی اشکوری، تهران: مرتضوی،1375ش.
  40. طوسی، محمد بن الحسن، اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی)، تحقیق و تصحیح: حسن مصطفوی، مشهد، دانشگاه مشهد، ۱۴۰۹ق.
  41. طوسی، محمد بن الحسن، الامالی، تحقیق: مؤسسۀ بعثت، قم: دارالثقافه، ۱۴۱۴ق.
  42. طوسی، محمد بن الحسن، الفهرست، تحقیق: عبدالعزیز طباطبائی، قم: مکتبة المحقق الطباطبائی، 1420 ق
  43. طوسی، محمد بن الحسن، رجال الطوسی، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم: موسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۵ق.
  44. عقیلی، محمد بن عمرو، الضعفاء الکبیر، تحقیق، امین عبدالمعطی قلعجی، بیروت: دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۴ق.
  45. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، تحقیق: هاشم رسولی محلاتی، تهران: المطبعه العلمیه، ۱۳۸۰ق.
  46. فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق.
  47. فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی، اصفهان: کتابخانه امیرالمؤمنینg، ۱۴۰۶ق.
  48. فیض کاشانی، محمد محسن، تفسیر الصافی، تحقیق: حسین اعلمی، تهران: الصدر، ۱۴۱۵ق.
  49. قاضی نعمان، نعمان بن محمد، شرح الاخبار فی فضائل الائمه الاطهار، تحقیق: محمد حسین حسینی جلالی، قم: جامعه مدرسین، ۱۴۰۹ق.
  50. قمی مشهدی، محمد بن محمد رضا، کنز الدقائق و بحرالغرائب، تحقیق: حسین درگاهی، تهران: انتشارات اسلامی، ۱۳۶۷ ش.
  51. قمی، علی ‌بن ابراهیم، تفسیر القمی، تحقیق: طیب موسوى جزائرى، قم: دارالکتاب، ۱۴۰۴ق.
  52. کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الامین، بیروت: موسسه الاعلمی، ۱۴۱۸ق.
  53. کلینی، الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران: اسلامیه، ۱۴۰۷ق.
  54. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول، تهران: دارالکتب الإسلامیة، ۱۴۰۴ق.
  55. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت: دارإحیاء التراث العربی‏، ۱۴۰۳ق.
  56. مجلسی، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه‏، تحقیق، حسین موسوی کرمانی و علی پناه اشتهاردی، قم: موسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، 1406ق.
  57. مجلسی، محمد تقی، لوامع صاحب قرانی، قم: اسماعیلیان، 1414ق.
  58. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیة، قم: انصاریان، ۱۳۸۴ ش.
  59. مسلم بن الحجاج، صحیح مسلم، بیروت: دارالفکر، بی‌تا.
  60. معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، قم: ۱۳۸۱ ش.
  61. مفید، محمد بن محمد، الاختصاص، تحقیق: علی‌اکبر غفاری و محمود محرمی زرندی، قم: کنگره بین المللی هزاره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
  62. مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، تحقیق: موسسه آل‌البیت، قم: کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
  63. مقریزی، احمد بن علی، امتاع الاسماع، تحقیق: محمد عبد الحمید النمیسى، بیروت: دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۰ق.
  64. ملا صالح مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الکافی الأصول و الروضة، تحقیق: شعرانی ابوالحسن، تهران: المکتبه الاسلامیه، ۱۳۸۲ق.
  65. نجاشی،احمد بن علی، رجال النجاشی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1365 ش.
  66. یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ الیعقوبى، بیروت: دار صادر، بى‌تا.