اصول مواجهات امام رضا (ع) با غیرمسلمانان با تأکید بر بیانات مقام معظم رهبری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه قرآن و مستشرقان مجتمع آموزش عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی العالمیه- قم

2 دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

از جمله مسائلی که همواره محل بحث اندیشمندان مسلمان واقع گردیده، موضوع «مواجهه با غیرمسلمانان» است که در عصر حاضر نیز این مسئله محل مباحثه و مناقشه می‌باشد. اصطیاد روش و سیره مناسب برخورد با غیرمسلمانان، نیازمند الگویی جامع و بدون خطاست که این مهم با رجوع به عصر حضور ائمه معصومین‌(ع) و بالاخص امام رضا‌j میسر است زیرا به دلیل موقعیت خاص امام رضا‌(ع) و شرایط ولایتعهدی، امکان مواجهه حضرت با غیرمسلمانان ‌به‌صورت برخورد‌های فردی و مباحثات علمی امکان‌پذیر گردید، از این روی مقاله حاضر، با روش توصیفی – تحلیلی و با گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای و تجزیه و تحلیل محتوایی، درصدد پاسخ به این سوال اصلی است که نحوه مواجهه امام رضا‌j در برخورد با غیرمسلمانان‌ (با تأکید بر احادیث فریقین) چگونه بوده است؟ و نتایج مقاله حاضر بیانگر آن است که: زمان حیات امام رضا‌(ع) از آن برهه‌‌های تاریخی حساس و ویژه است که شرایط اختناق عجیبی بر جامعه حکم‌فرماست، و بالاخص مأمون به منظور بهره‌برداری‌‌های سیاسی و سایر اهداف مغرضانه، سعی در سوء استفاده از ولیعهدی امام‌j گرفت، اما همان‌گونه که در بیانات مقام معظم رهبری به چشم می‌خورد، حضرت در طول حدود بیست سال امامت خویش، آنچنان تفکر ولایت اهل‌بیت را در جامعه بسط و گسترش می‌دهند که دستگاه ظالم بنی‌عباس نیز از مقابله با آن عاجز می‌شود. آنچه از سیره مواجهه حضرت با غیرمسلمانان در این دوره به چشم می‌خورد، مناظرات آن حضرت براساس حکمت، موعظه و جدال احسن می‌باشد و آن حضرت هر گروه از مخالفان را با استناد به منابع و کتب الهی و مقدس خودشان جواب می‌دادند و قبل از جوابگویی کاملا با صبر و حوصله سؤالات آنها را می‌شنیدند. جواب‌های آن حضرت کامل و مستدل بود و غالبا باعث اقناع آنان می‌گردید. از این روی بررسی سیره مواجهه حضرت با غیرمسلمانان، می‌تواند ضمن پاسخگویی به شبهات در ارتباط با مسئله مواجهه با غیرمسلمانان، الگویی مناسب در عصر حاضر ارائه دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Principles of Imam Reza’s Confrontations with Non-Muslims with Emphasis on the Statements of the Supreme Leader

نویسندگان [English]

  • Baqir Riahi Mehr 1
  • Hossein sepehrifard 2
1 Assistant Professor of the Qur'an and Orientalist Department of the Higher Education Complex of the Qur'an and Hadith of Al-Mustafa Al-Alamiya Community - Qom
2 Phd.University of Religions and Denominations
چکیده [English]

Among the issues that have always been the subject of discussion among Muslim scholars is the topic of “confrontation with non-Muslims,” which remains a subject of debate and discussion in the present age. The appropriate method and approach to dealing with non-Muslims require a comprehensive and error-free model, which is feasible by referring to the era of the presence of the infallible Imams, especially Imam Reza (AS), due to the special position of Imam Reza and the conditions of his stewardship. Therefore, this article, using a descriptive-analytical method and by gathering information through library research and content analysis, aims to answer the main question: How was Imam Reza’s approach in dealing with non-Muslims (with an emphasis on the traditions of the two sects of Shia and Sunni)? The results of this article indicate that: The time of Imam Reza’s life was one of those sensitive and special historical periods in which the ruling system imposed strange conditions on society, especially Ma’mun, who sought to exploit the Imam’s stewardship for political gains and other malicious purposes. However, as highlighted in the statements of the Supreme Leader, Imam Reza, during his approximately twenty years of Imamate, expanded and disseminated the Ahl al-Bayt’s guardianship ideology in such a way that even the oppressive Abbasid regime was powerless to confront it. What stands out from Imam Reza’s confrontations with non-Muslims during this period is his debates based on wisdom, preaching, and excellent arguments. Imam Reza would answer every group of opponents with patience, listening to their questions attentively, and then providing them with complete and reasoned responses, often persuading them. Therefore, examining Imam Reza’s approach to confronting non-Muslims can provide an appropriate model for dealing with this issue in the present age, while addressing doubts and presenting a suitable model for dealing with non-Muslims in the present era.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Reza (AS)
  • Supreme Leader
  • Non-Muslims
  • Monotheistic Religions
  • Traditions of the Two Denominations i.e. Shia and Sunni
  1. قرآن کریم
  2. ابن‌بابویه، محمد بن علی،‌ (شیخ صدوق)، التوحید، تهران: مکتبۀ الصدوق، 1398ق،
  3. ابن‌بابویه، محمد بن علی،‌ (شیخ صدوق)، عیون اخبار الرضا‌j، بیروت: مؤسسه اعلم لالمطبوعات، 1404ق.
  4. ابن‌بابویه، محمد بن علی،‌ (شیخ صدوق)، من لایحضره الفقیه، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی. 1412ق.
  5. ابن‌شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، متشابه القرآن و مختلفه، قم: دار بیدار للنشر، 1369ق.
  6. ابن‌ماجه‌ ابوعبدالله محمد بن یزید القزوینی، سنن ابن‌ماجه، تحقیق: شعیب الارنؤوط، الناشر دارالرساله العالمیه، 1430ق.
  7. احمدی میانجی، علی، مکاتیب الائمة‌b، قم: دارالحدیث، 1426ق.
  8. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، تهران: انتشارات اسلامیه، 1382ش.
  9. امام خامنه‌ای، سیدعلی، 1363، پیام مقام معظم رهبری به کنگره علمی بین‌المللی امام علی بن موسی الرضا‌j، https://farsi. khamenei. ir/message-content?id=8311، 18/5/1363
  10. امام خامنه‌ای، سیدعلی، 1374، بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با کارکنان وزارت امور خارجه، https://farsi. khamenei. ir/speech-content?id=9875، ‌2/5/1374.
  11. امام خامنه‌ای، سیدعلی، 1380، بیانات مقام معظم رهبری، نمازجمعه تهران، https://farsi. khamenei. ir/newspart-print?id=3066&nt=2&year=1380&tid=1022، 28/2/1380.
  12. امام خامنه‌ای، سیدعلی، 1392، بیانات مقام معظم رهبری در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، https://farsi. khamenei. ir/speech-content?id=24033، 26/6/1392.
  13. امام خامنه‌ای، سیدعلی، 1394، بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مسئولان و دست‌اندرکاران حج‌، https://farsi. khamenei. ir/speech-content?id=30562، 31/5/1394.
  14. امام علی بن موسی الرضا‌j، مسند امام رضا‌j، گردآورنده: غازی، داود بن سلیمان، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1418ق.
  15. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، بیروت: انتشارات دار ابن‌کثیر، چاپ سوم، 1407ق.
  16. بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر، الفرق بین الفرق در تاریخ مذاهب اسلامی، بیروت: دارالجیل، 1408ق.
  17. بیهقی، احمد بن الحسن، سنن الکبری للبیهقی، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ سوم، 1424ق.
  18. ترمذی، محمد ین عیسی، سنن ترمذی، مصر: انتشارات شرکة مکتبة و مطبعة مصطفى البابی الحلبی، چاپ دوم، 1422ق.
  19. توفیقی، حسین، آشنایی با ادیان بزرگ، تهران: سازمان مطالعه و تدوین‌ (سمت)، 1379ش.
  20. حرعاملی، محمد بن حسن،، اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، بیروت: نشر اعلمی، 1425ق.
  21. زرین کوب، عبدالحسین، کتاب در قلمرو وجدان، تهران: نشر سروش، 1391ق.
  22. سجستانی، أبوداوود، سنن أبی داوود، بیروت: دارالجنان، ۱۴۰۹ق.
  23. طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، قم: مؤسسه انتشارات جامعه مدرسین. 1417ق.
  24. طبرسی،‌ ابوعلی فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، چ 1، ‌قم: موسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1417ق.
  25. طبرسی، ابی منصور احمد بن علی، الاحتجاج، تحقیق: ابراهیم بهادری، قم: اسوه، 1425ق.
  26. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1408ق.
  27. طوسی، محمد بن حسن، استبصار، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1390ق.
  28. عاملی، سید جعفر مرتضی، زندگی سیاسی هشتمین امام، مترجم، سید خلیل خلیلیان، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1365ش.
  29. علی شیخ، سیری در آئین مسیحیت، تهران: مرکز المصطفی‌k، 1394ش.
  30. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی، الوافی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین‌j، ۱۴۰۶ق.
  31. قشیرى نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، بیروت: مؤسسة عزالدین، 1407ق.
  32. قطب راوندی، سعید بن هبة الله، الخراج و الجرائح، قم: موسسه امام مهدی‌ (عج)، 1409ق.
  33. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم: دارالحدیث، 1429ق.
  34. لوکونین، ولادیمیر، تمدن ایران ساسانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ 4، 1384ش.
  35. مازندرانی، محمدصالح، شرح اصول کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1388ق.
  36. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار الجامعه لدرر أخبار الأئمۀ الأطهار، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، 1403ق.
  37. محرمی، غلام حسن، سیره ائمه‌b با برخورد با اندیشه‌های مخالف، قم: پرتو ولایت، 1388ش.
  38. محقق، سید علی، زندگانی پیشوای هشتم، قم: انتشارات نسل جوان، 1394ش.
  39. منتظری، سید سعید رضا، زندیق و زنادیق، قم: ادیان و مذاهب، 1389ش.
  40. ناشی اکبر، عبدالله بن محمد، فرقه‌های اسلامی و مسأله امامت، مترجم: علیرضا ایمانی، قم: ادیان و مذاهب، 1389ش.