تحلیل قاعدۀ امامت از منظر امام‌ خامنه‌ای با تطبیق بر کتاب الحجة الکافی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حدیث جامعة المصطفی ص العالمیة، قم، ایران، (نویسنده مسئول):

2 استادیار گروه حدیث جامعة المصطفی ص العالمیة، قم، ایران

چکیده

«امامت» از اثرگذارترین مباحث فقه اکبر در حکمرانی جامعه اسلامی و مفید در پیشگیری از انحرافات امت و رهایی از زندگی و مرگ جاهلی است. تحلیل مسأله امامت، فارغ از معنای تکوینی خود، در معنای تشریعی و سرپرستی جامعه، قاعده‌ای قرآنی و روایی است که در گزارش کلینی از «کتاب الحجة» انعکاس یافته و فقدان آن، موجب غفلت از فروعات ارزشمندی از جمله مردم‌سالاری دینی، انتصابی‌بودن جایگاه امام، وجوب هجرت از سلطه طاغوت و وجوب تبعیت فکری و عاطفی و رفتاری امت با امام حق است. پژوهش پیش رو با روش توصیفی و تحلیلی، ابتدا روابط نظام‌مند سخنان رهبری در تفسیر آیه اکمال دین و گزاره‌های مرتبط با آن حول موضوع امامت را کشف نموده و سپس با تحلیل ساختار فقه‌الحدیثی گزارشات کلینی، از کتاب الحجة الکافی، تلاش کرده تا شبکه ارتباطیِ مورد نظر شارع در اتمام نعمت بر امت اسلام را کشف کند و نشان دهد امام، حقیقتِ حجتِ الهی بر زمین بوده و وقتی محور کنشگری آحاد جامعه اسلامی گردد، تحقق توحیدمحوری و عدالت در جامعه، پیوند سعادت دنیوی و اخروی، وحدت و همدلی، نجات از جاهلیت مدرن و ارتقای انگیزه درونی امت در اثر نظارت امام و... بخشی از ثمرات آن خواهد بود. نوشته حاضر این فرض را مطرح کرده که تلقی مقام معظم رهبری به‌عنوان امام جامعه اسلامی امروز، قابل تطبیق بر بخشی از گزارشی است که مرحوم کلینی در دوره غیبت صغری از قاعده امامت و لوازم آن داشته و می‌توان مدیریت جامعه کنونی را ‌به‌صورت جاری و در حال تحول، ادامه امامت اهل بیت (ع) دانست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Principle of Imamate from the Perspective of Ayatollah Khamenei with a Comparative Study of al-Kafi’s Book of “Al-Hujjah”

نویسندگان [English]

  • amir baniasar 1
  • Farhad Abbasi 2
  • rahim salemi 2
1 Assistant Professor, Hadith Department, Al-Mustafa International University, Qom, Iran (Corresponding Author):
2 Assistant Professor, Hadith Department, Al-Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]

“Imamate” is one of the most influential topics in the major jurisprudential discussions regarding the governance of the Islamic society, and it serves as a beneficial measure in preventing deviations within the Ummah and liberating it from the ignorance of pre-Islamic life and death. The analysis of the issue of imamate, apart from its conceptual meaning, in terms of legislative and guardianship roles within the community, is a Quranic and narrational principle reflected in the report of Kulayni from “Al-Hujjah,” and its absence leads to negligence of valuable branches, including religious democary, the appointment nature of the Imam’s position, the obligation to migrate from the tyranny of oppressive rule, and the obligation of intellectual, emotional, and behavioral obedience of the Ummah to the rightful Imam. The present research, utilizing descriptive and analytical methods, initially reveals the systematic relationship of the Leader’s statements in interpreting the verse of completing the religion and related statements around the topic of imamate. Then, by analyzing the structure of the comprehending-hadith reports from Kulayni’s book, “Al-Hujjah of al-Kafi,” it attempts to discover the intended network of the Shari’a concerning the culmination of blessings upon the Islamic Ummah and demonstrate that the Imam is the reality of divine authority on Earth. When it becomes the focal point of action for the members of the Islamic Ummah, the realization of monotheistic unity and justice in society, the connection between worldly and hereafter felicity, unity and solidarity, salvation from modern ignorance, and the elevation of the community’s internal motivation through the Imam’s supervision will be part of the fruits of it. This paper posits that perspective of the esteemed position of leadership (Ayatollah Khamenei) as the Imam of the Islamic Ummah today is comparable to a portion of the reports that Late Kulayni had during the minor occultation period regarding the principle of imamate and its requirements, and the current management of the society can be considered as a continuation of the imamate of the Ahl al-Bayt.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparison
  • Principle of Imamate
  • Book of Al-Hujjah
  • Imam Khamenei
  1. قرآن‌ کریم، ترجمه، رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران، نخستین ترجمه گروهی قرآن کریم، قم: دار الذکر، 1384ش.
  2. نهج البلاغه.
  3. ‏ ابن‌بابویه، محمد بن على، إعتقادات الإمامیة‌ (للصدوق)، ترجمه: حسنى - تهران، بی‌نا، 1371ش.
  4. ‏ابراهیمی، حسین، پژوهش و تحقیقی نو درسیره نبی اعظمk، قم: انتشارات ثقلین، 1387ش.
  5. ابن‌بابویه، محمد بن على،کمال‌الدین مترجم: پهلوان، منصور، قم: ‏دار الحدیث‏، بی‌تا.
  6. ابن‌فارس، أحمد بن فارس، معجم المقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
  7. تسخیری، محمد علی‌ (مع اللجنه العلمیه)، القواعد الاصولیه و الفقهیه علی مذهب الامامیه، تهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه، چاپ دوم، 1431ق.
  8. جوادی‌آملی، عبدالله، ولایت فقیه ولایت فقه و عدالت، تحقیق حجه الاسلام محمد محرابی، قم: اسراء، چاپ شانزدهم، 1393ش.
  9. حسینی خامنه‌ای، سید علی، انسان 250 ساله، تهران: کمیته فرهنگی، چاپ چهل و هشتم، 1394ش.
  10. حسینی خامنه‌ای، سید علی، همرزمان حسین، تهران: انتشارات انقلاب اسلامی، چاپ هجدهم، 1400ق.
  11. حسینی خامنه‌ای، سیدعلی، رساله آموزشی1، تهران: انتشارات انقلاب اسلامی، چاپ نوزدهم، 1401ق.
  12. خراسانی، علی، فقه حکومتی از منظر رهبر معظم انقلاب، قم: لوح‌و قلم، 1396ش.
  13. خمینی، روح الله، شرح دعاء السحر، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶ش.
  14. دیلمى، حسن بن محمد، إرشاد القلوب إلى الصواب‌ (للدیلمی)، قم‏: الشریف الرضی‏، 1412ق.
  15. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم، 1412ق.‏
  16. سایت مقام معظم رهبری، https://farsi. khamenei. ir
  17. شریف الرضى، محمد بن حسین، نهج البلاغة‌ (للصبحی صالح)، قم: هجرت، 1414ق.
  18. صدرالدین، محمد‏، شرح أصول الکافی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى‏، 1383ش.
  19. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالکتب الاسلامیه، 1360ش.
  20. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.
  21. فیض کاشانی، محمدمحسن، الوافی، کتابخانه امام امیرالمومنینj، اصفهان، 1406ق.
  22. قائمی، علی، نقش پدر در تربیت، بی‌جا، انتشارات امیری، چاپ هفتم، 1386ش.
  23. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی‌، تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1407ق.
  24. کمپانی زارع، مهدی، طوسی‌پژوهی، تهران: خانه کتاب، 1392ش.
  25. مازندرانى، محمد صالح، شرح الکافی- الأصول و الروضة، تهران: المکتبة الإسلامیة، 1382ش.
  26. مجلسی، محمد‌باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1404ق.
  27. مجلسى، محمدباقر، بحار الأنوار‌، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی‏، 1403ق.‏
  28. مصباح یزدی، محمدتقی، نظریه سیاسی اسلام، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی،، 1378ش.
  29. مطهری، مرتضی، امامت و رهبری، تهران:انتشارات صدرا، 1385ش.
  30. مطهری، مرتضی، خاتمیت، تهران: انتشارات صدرا، چاپ نوزدهم، 1384ش.
  31. مکارم شیرازی، ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، تنظیم: احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش.
  32. مهاجرنیا، محسن، فلسفه سیاسی آیت الله خامنه‌ای، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم، 1394ش.