روش شناسی اعتبار سنجی اسناد روایات از دیدگاه اهل سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه حدیث دانشکده علوم و معارف حدیث دانشگاه قرآن و حدیث قم، ایران

2 طلبه درس خارج حوزه علمیه قم و دانشجوی دکتری، رشته علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران

چکیده

از مهمترین چالش‌های پیش روی عالمان فریقین، اعتبارسنجی اسناد احادیث است. پژوهش ِپیش رو به دنبال پاسخ به این پرسش است که: حدیث‌پژوهان اهل‌سنّت معاصر، چه روشی را برای اعتبارسنجی احادیث برگزیده‌اند؟ ایشان تا چه اندازه به سندشناسی روی می‌آورند و تا چه میزان تنها به احکام پیشنیان اعتماد می‌کنند؟ برای به‌دست آوردن نظرات عالمان اهل‌سنّت به آثار متقدمان و متأخران رجوع شده است. این نوشتار با روش کتابخانه‌ای و شیوه توصیفی ـ تحلیلی و پژوهشی شکل گرفته است. در این پژوهش دریافتیم که روش عالمان اهل‌سنّت معاصر در اعتبارسنجی روایات بیشتر کتاب محوری است. ایشان به‌طور کلی احادیث را در سه گروه دسته‌بندی می‌کنند. دسته نخست، احادیث کتب صِحاح که مشهورترین آنها صحیح بخاری و صحیح مسلم است. محدثان، احادیث این دو کتاب را بدون هیچ‌گونه خدشه‌ای می‌پذیرند و درباره دیگر کتب صحاح ـ مانند صحیح ابن‌حبان، ابن‌السکن و ابن‌خزیمه ـ تأملاتی دارند. دسته دوم، احادیثی است که متقدّمان آنها را ارزیابی و حکم أسناد روایات را مشخص کرده‌اند مانند کتاب‌های چهارگانه سُنَن. محدثان معاصر به حکم روایاتی که ائمه پیشین جرح و تعدیل داده‌اند، اعتماد می‌کنند و نظرات ایشان را صائب می‌دانند. دسته سوم از احادیث، روایاتی است که در دو دسته پیشین قرار‌ نمی‌گیرد. روایات این دسته بر اساس قواعد درایه و رجال در پنج مرحله مورد بررسی سندی قرار می‌گیرد و حُکم آن صادر می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Methodology of Authenticating Narratives from the Perspective of Sunni Scholars

نویسندگان [English]

  • mahdi gholamali 1
  • hamid mohammdi 2
1 Assistance Professor, Hadith Department, Faculty of Hadith Knowledge and Education University of Quran and Hadith, Qom, Iran.
2 Ph.D Student of Quran and Hadith Knowledge, Theology Faculty, Meybod university, Meybod, Iran.
چکیده [English]

One of the most significant challenges facing scholars of both denominations i.e. Shia and Sunni is the authentication of hadith chains. This research seeks to answer the question: What method have contemporary Sunni hadith scholars chosen for authenticating hadith narrations? To what extent do they rely on the science of hadith transmission (ilm al-riwayah) and how much do they rely solely on the rulings of their predecessors? To obtain the opinions of Sunni scholars, references have been made to the works of both early and contemporary scholars. This paper has been developed using a library research method and a descriptive-analytical and research approach. In this study, it was found that the methodology of contemporary Sunni scholars in authenticating narrations is mostly book-centered. They generally classify hadith into three groups. The first category includes hadiths from the Sahih collections, the most famous of which are Sahih al-Bukhari and Sahih Muslim. Scholars accept the hadiths from these two books without any objection and have contemplations regarding other Sahih collections like Sahih Ibn Hibban, Ibn Asakir, and Ibn Khuzaymah. The second category consists of hadiths whose predecessors have evaluated and determined the authenticity of their chains of transmission, such as the four Sunan collections. Contemporary scholars rely on the rulings of narrations authenticated by previous Imams and consider their opinions valid. The third category includes hadiths that do not fall into the previous two categories. The narrations in this category are examined based on the principles of matn (content) and isnad (chain of transmission) in five stages, and their rulings are issued accordingly.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Validation
  • Sunni’s Hadith
  • Knowledge of Isnad
  • Maḥmūd Taḥḥān
  • Sahihin
  1. ابن‌الصلاح، عثمان بن عبدالرحمن، أبوعمرو، تقی‌الدین‏‏، معرفة أنواع علوم الحدیث، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1423ق.
  2. ‏‫ابن‌خزیمه،‌ ابوبکر محمد بن إسحاق‏، صحیحُ ابن‌خُزَیمة، المکتب الإسلامی: 1424ق.
  3. ‏‫ابن‌صلاح الکحلانی، أبی إبراهیم محمد بن إسماعیل‏، توضیح الأفکار لمعانی تنقیح الأنظار، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1417ق.
  4. ‏‫ابن‌کثیر،‌ ابوالفداء إسماعیل بن عمر‏،، البدایة و النهایة، ویرایش: علی شیری، دار إحیاء التراث العربی 1408ق.
  5. ‏‫ابن‌مَعْبدَ، محمد بن حبان بن أحمد بن حبان بن معاذ‏، الإحسان فی تقریب صحیح ابن‌حبان، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1408ق.
  6. ‏‫البخاری الدهلوی، عبدالحق بن سیف‌الدین بن سعد الله‏، مقدمة فی أصول الحدیث، بیروت: دارالبشائر الإسلامیة، 1406ق.
  7. ‏‫البخاری، محمد بن اسماعیل‏، التاریخ الکبیر، دارالفکر، بی‌تا.
  8. ‏‫البغدادی الدارقطنی، علی بن عمر‌ ابوالحسن‏‏، سنن الدارقطنی، بیروت: دارالمعرفة، 1386م.
  9. ‏‫الحرانی الحنبلی، ابوالعباس أحمد عبدالحلیم ابن‌تیمیه‏، کتب ورسائل وفتاوی شیخ الإسلام ابن‌تیمیة الحرانی الحنبلی، مکتبة ابن‌تیمیه، بی‌تا.
  10. ‏‫ الحرانی الحنبلی، ابوالعباس أحمد عبدالحلیم ابن‌تیمیه‏، مجموع الفتاوى، بی‌تا.
  11. ‏‫الحسینی البخاری القِنَّوجی،‌ ابوالطیب محمد صدیق خان بن حسن بن علی ابن‌لطف الله‏‏، الحطة فی ذکر الصحاح الستة، بیروت: دارالکتب التعلیمیة، 1405ق.
  12. ‏‫الخطیب البغدادی،‌ ابوبکر أحمد بن علی بن ثابت‏، تاریخ بغداد، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1417ق.
  13. رحمان ستایش، محمد کاظم، کتب رجال اهل‌سنت، قم: دارالحدیث، بی‌تا.
  14. ‏‫الذهبی، شمس‌الدین‌ ابوعبدالله محمد بن أحمد بن عثمان بن قَایماز‏، تاریخ الإسلام وَوَفیات المشاهیر وَالأعلام، دارالغرب الإسلامی، 2003م.
  15. ‏‫ الذهبی، شمس‌الدین‌ ابوعبدالله محمد بن أحمد بن عثمان بن قَایماز‏، سیر أعلام النبلاء، مؤسسة الرسالة، 1405ق.
  16. ‏‫ الذهبی، شمس‌الدین‌ ابوعبدالله محمد بن أحمد بن عثمان بن قَایماز‏، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1995م.
  17. السخاوی، شمس‌الدین محمد بن عبدالرحمن‏، فتح المغیث، لبنان: دارالکتب العلمیة، 1403ق.
  18. ‏‫‏‫السیوطی، عبدالرحمن بن أبی بکر‏، تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی، دار طیبه، بی‌تا.  
  19. ‏الشرقاوی الازهری، رضا بن زکریا بن محمد‏‏، الارشاد الی کیفیة دارسة الاسناد، مکتبة الایمان، 1432ق.
  20. ‏‫الشوکانی، محمد بن علی بن محمد بن عبدالله‏‏، نیل الأوطار، مصر، دارالحدیث، 1413ق.
  21. ‏‫الشیبانی، أحمد بن حنبل‌ ابوعبدالله‏، مسند الإمام أحمد بن حنبل، قاهره: مؤسسة قرطبة، بی‌تا.
  22. ‏‫‏‫الشیبانی، أحمد بن حنبل‌ ابوعبدالله‏، مقدمه فتح الباری، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1408ق.
  23. ‏‫‏‫المحمدی،‌ ابوذر عبدالقادر بن مصطفى بن عبدالرزاق‏‏، الشاذ والمنکر وزیادة الثقة - موازنة بین المتقدمین والمتأخرین، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1426ق.
  24. ‏‫‏‫‏‫‏‫النّوری، السید‌ ابوالمعاطی و دیگران‏‏، الجامع فی الجرح والتعدیل، المزرعه، بیروت: بنایة الایمان، 1412ق.
  25. ‏‫النووی‏‏، التقریب والتیسیر لمعرفة سنن البشیر النذیر فی أصول الحدیث، بیروت: دارالکتاب العربی، 1405ق.
  26. ‏‫النووی،‌ ابوزکریا یحیى بن شرف بن مری‏‏، المنهاج شرح صحیح مسلم بن الحجاج، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1392م.
  27. ‏‫بخاری، محمد بن اسماعیل‏‏، صحیح البخاری‏، قاهره:‏ جمهوریة مصر العربیة، وزارة الاوقاف، 1410ق.
  28. ‏‫بدرالدین، أبی عبدالله محمد بن جمال‌الدین عبدالله بن بهادر‏، النکت على مقدمة ابن‌الصلاح، ریاض: أضواء السلف، 1419ق.
  29. ‏‫صبحی الصالح، إبراهیم‏‏، علوم الحدیث ومصطلحه، بیروت: دارالعلم للملایین، 1984م.
  30. ‏‫طحّان، محمود‏‏، اصول التخریج و دراسة الاسانید، ریاض: مکتبة المعارف للنشر و التوزیع، 1417ق.
  31. ‏‫طحّان، محمود‏‏، تیسیر مصطلح الحدیث، مرکز الهدی للدراسات، 1415ق.

 

  1. ‏‫غلامعلی، مهدی‏‏، سبک شناخت کتاب‌های حدیثی، تهران: سمت و دانشکده علوم حدیث، 1390م.
  2. ‏‫عمر بن رضا بن محمد راغب بن عبدالغنی‏، معجم المؤلفین، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
  3. ‏مسلم بن حجاج‏، صحیح مسلم، قاهره: دارالحدیث، 1412ق.