کشف روابط بینامتنی و اسالیب بلاغی خطبه فدکیه با تکیه بردیدگاه مقام معظم رهبری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم حدیث جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران

2 سطح 4 رشته تفسیر تطبیقی موسسه آموزش عالی فاطمه الزهرا (س)، اصفهان.ایران

3 استادیار گروه تفسیر و علوم قرآن دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم.ایران.

چکیده

یکی از نماد‌های فاطمه‌شناسی، درک علوم و معارفی است که از آن حضرت به یادگار مانده است و همانند کلمات گهربار پیامبر‌(ص) و سخنان امامان معصوم‌(ع) برای انسان‌ها رهگشا است. این حقایق نشأت‌گرفته از سرچشمۀ لایزال وحی و در نهایت فصاحت و بلاغت است که تبیین آن از اهمیت ویژ‌ه‌ای برخوردار است. در جستار حاضر، روابط بینامتنی و اسالیب بلاغی کلام حضرت زهرا‌(س) در خطبه فدکیه با تکیه بر دیدگاه مقام معظم رهبری مورد ارزیابی قرار گرفته است. از دیدگاه رهبری، خطبه مذکور از لحاظ زیبایى هنرى، مثل زیباترین عبارات نهج‌البلاغه است و انقلابی‌ماندن از درس‌‌های خطبه فدکیه حضرت زهرا(س) است که در این فرازها حضرت به عوامل تداوم آن اشاره می‌کنند. بر مبنای اطلاعات به‌دست آمده از این بررسی مشخص گردید که اسالیب بلاغی همچون سجع، جناس، مراعات نظیر، کنایه، استعاره، تشبیه، اقتباس، و... در کلام حضرت، با اهداف تقویت معنا و ایجاد اشتیاق و انگیزه در مخاطب برای شنیدن تمامی کلام، بالا بردن وضوح معانی، توان بخشیدن به کلام و برانگیختن احساسات و بالا بردن زیبایی و خرّمی سخن برای تأثیر گذاری بیشتر کلام بر مخاطبان به خدمت گرفته شده است. به‌طور کلی آن حضرت این اسالیب را برای تبیین موضوع و ایجاد انگیزۀ لازم در مخاطب، به کار برده‌اند. در بررسی روابط بین‌متنی؛ تناص امتصاصی، اقتباسی کامل منصص، اقتباس جزئی، تناص اسلوبی، کامل محور یا نفی کلی، اقتباس جزئی و نفی متوازی کشف شدند. روش پژوهش ‌به‌صورت توصیفی تحلیلی در صدد کشف روابط بینامتنی و اسالیب بلاغی خطبه با تکیه بر دیدگاه مقام معظم رهبری بر آمده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Revealing the Intertextual Relationships and Rhetorical Styles of the Fadak Sermon with a Focus on the Perspective of the Supreme Leader

نویسندگان [English]

  • Mohsen Khoshfar 1
  • Ehteram Alsadat Mosawi zadeh 2
  • seyyed karim khoobbin khoshnazar 3
1 Assistant Professor, Hadith sciences Department, Al-Mustafa International University, Qom,Iran
2 f Level 4 of Comparative Interpretation, Research Center for Interdisciplinary Studies in Islamic Humanities, Fatemeh Al-Zahra, Isfahan, Iran
3 Assistant Professor, Department of Quran Interpretation and Sciences, Holy Quran University, Iran.
چکیده [English]

One of the symbols of Fatimiyya-Studies is the comprehension of sciences and knowledge left as a legacy by Lady Fatimah, which, like the profound words of the Prophet (PBUH) and the narrations of the infallible Imams (AS), serves as a guiding light for humanity. These truths originate from the eternal source of revelation and ultimately eloquence and rhetoric, the exposition of which holds significant importance. In this article, the intertextual relationships and rhetorical styles of the speech of Lady Fatimah (SA) in the Fadak Sermon are evaluated with a reliance on the perspective of the Supreme Leader. From the perspective of the Leader, this sermon, in terms of artistic beauty, resembles the most beautiful expressions of Nahj al-Balaghah (The Peak of Eloquence), and its revolutionary nature stems from the lessons of Lady Fatimah’s Fadak Sermon, in which she refers to the factors for its continuity. Based on the information obtained from this study, it became evident that rhetorical devices such as rhyme, pun (jinas), simile, allusion, metaphor, analogy, citation, etc., in the speech of Lady Fatimah, have been employed to strengthen meaning, create enthusiasm and motivation in the audience to listen to all the words, enhance clarity of meanings, empower speech, evoke emotions, and enhance the beauty and eloquence of speech for greater impact on the audience. In general, Lady Fatimah has used these rhetorical styles to explain the subject and create the necessary motivation in the audience. In examining the intertextual relationships; associative synthesis, complete substantive citation, partial citation, stylistic association, complete thematic or universal negation, partial citation, and parallel negation were discovered. The research method is descriptive-analytical, aiming to reveal the intertextual relationships and rhetorical styles of the sermon with a focus on the perspective of the Supreme Leader.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lady Fatimah (S.A.)
  • Supreme Leader
  • Intertextual Relationships
  • Rhetorical Styles
  • Fadak Sermon

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن‌منظور، ابوالفضل جمال‌الدین بن مکرم‌، لسان العرب، بیروت: دار و صادر، ۱۹۹۷م.
  3. أنیس، ابراهیم و همکاران‌، المعجم الوسیط، چاپ چهارم، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1372ش.
  4. بتیس، محمد‌، الشعر العربی الحدیث، المغرب: دارتو بقال، ۱۹۹۷م.
  5. پورسید آقایی، سیّدمسعود‌، چشمه در بستر، تحلیلی از زمان شناسی حضرت زهرا‌h، چاپ هفتم، قم: نشر حضور، 1391ش.
  6. جمعه، حسن‌، التقابل جمالی فی النص القرآنی، دمشق، دارالنمیر، 2005م.
  7. خامنه‌ای، سید علی، بیانات در دیدار جمعی از مداحان، ir. 1/3/1389،
  8. خامنه‌ای، سید علی، بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار جمعی از طلاب ir. 17/10/1369،
  9. خامنه‌ای، سید علی، بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار جمعی از مسئولین، ir. 25/9/1371،
  10. خامنه‌ای، سید علی،بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار جمعی از مداحان،. . ir25/6/1371.
  11. خمینی، سید روح الله، آخرین شب مراسم عزاداری حضرت فاطمه زهراh‌ در حسینیه. Ir، امام خمینی، 3/12/1396.
  12. راغب اصفهانى، حسین بن محمد‌، مفردات ألفاظ القرآن‏، محقق/مصحح: داوودى، صفوان عدنان، بی‌تا.
  13. الزبیدی، محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار و مکتبه حیات، بی‌تا.
  14. صعیدی، عبدالفتاح، موسی، حسن یوسف،‌ الافصاح فی فقه اللغه، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1410ق.
  15. طباطبایی، سیّد محمّد حسین‌، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه سیّد محمّد باقر موسوی همدانی، چاپ پنجم، قم: نشر دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374ش.
  16. طبرسى، فضل بن حسن‌، ترجمه مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏، تحقیق رضا ستوده‏، تهران‏: نشر فراهانى، 1360ش.
  17. عزام، محمد‌، انس الغائب من منشورات اتحاد الکتاب العرب دمشق، 2001م.
  18. قمى، على بن ابراهیم‏، تفسیر القمی‏، قم‏: نشر دارالکتاب‏، 1363ش.
  19. کریستوا، ژولیا، کلام مکالمه و رمان، ترجمه پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز، ۱۳۸۱ش.
  20. مجلسی، محمّدباقر‌، بحار الأنوار، تهران: نشر اسلامیّه، 1384ش.
  21. مصباح یزدی، محمدتقی‌، رساترین دادخواهی و روشنگری‌ (شرح خطبه حضرت زهرای مرضیه، معروف به خطبه فدکیه.، قم: نشر موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، 1391ش.
  22. مصطفوى، حسن‌‏، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏، قم: نشر: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‏، 1426ق‏.
  23. مکارم شیرازى، ناصر‌، تفسیر نمونه‏، تهران‏: نشر دارالکتب الإسلامیة، 1374ش.
  24. منتظری، حسینعلی‌، خطبۀ حضرت فاطمه زهرا‌h و ماجرای فدک، قم: نشر بلاغت، 1374ش.
  25. موسی، خلیل‌، قراءات فی الشعر العربی المعاصر، دمشق: اتحاد الکتاب العرب، ۲۰۰۷م.
  26. وعدالله، لیدیا‌، التناص المعرفی فی الشعر عزالدین مناصره، دارالمجدلاوی للنشر و التوزیع، 2005ق.

 

 

پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی (علمی پژوهشی)
دوره 10، شماره 19
اسفند 1402
صفحه 43-64

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 12 مرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 08 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 02 بهمن 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار