الگوی تشویق و تنبیه از منظر نهج‌‌البلاغه با تأکید بر هفت سال دوّم (کودکی) تعلیم و تربیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، گروه علوم تربیتی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه علوم تربیتی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه پژوهشی تعلیم و تربیت، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، تهران، ایران.

چکیده

دو عامل تشویق و تنبیه، از روش‌‌های مهمّ در تعلیم و تربیت انسان، به‌ویژه در تحوّل شخصیّت و کُنش‌‌های رفتاری بهنجار ایشان می‌‌باشند؛ زیرا طبیعت او به‌گونه‌‌ای است که وقتی در انجام اُمور، مورد تشویق قرار می‌‌گیرد، معمولاً در صدد برمی‌‌آید تا آن اُمور را بهتر انجام دهد و برعکس انسانی که مورد تنبیه، نکوهش یا ناسپاسی قرار می‌‌گیرد، دلسرد و بی‌‌رغبت می‌‌شود و احساس حقارت و ضعف می‌‌کند، و نمی‌‌تواند از استعدادهای خویش به‌نحو مطلوبی استفاده نماید. لذا این پژوهش با هدف طرّاحی الگوی تشویق و تنبیه از منظر نهج‌‌البلاغه، با روش توصیفی- پیمایشی و استفاده از منابع کتابخانه‌‌ای و کسب دیدگاه متخصّصان و خُبرگان در اُمور تربیتی با استفاده از روش دلفی، مبتنی بر شیوه تحلیل مضمون، مورد اعتباربخشی قرار گرفت که نتایج آن به این شرح می‌‌باشد‌‌‌‌: از دیدگاه متخصّصان و خُبرگان در اُمور تربیتی، الگوی تشویق کلامی تعریف بالاترین رتبه، و الگوی تنبیه غیربدنی تذکّر بالاترین رتبه را در بهبود اوضاع تعلیم و تربیت دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Encouragement and Punishment Patterns from the Perspective of Nahj al-Balaghah with an Emphasis on the Second Seven Years (Childhood) of Education and Upbringing

نویسندگان [English]

  • mahdi mohammad mirzayi 1
  • mahshid izadi 2
  • fahime ansarian 2
  • Massoumeh samadi 3
1 PHD student of Philosophy of Education, Department of Educational Sciences, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Research Department of Education, Research Institute of Education Studies, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Encouragement and punishment are two important methods in human education and upbringing, especially in the development of personality and normative behavioral patterns. This is because human nature tends to perform tasks better when encouraged, while feeling demotivated and disheartened when subjected to discipline, admonishment, or negligence, leading to a sense of humiliation and weakness, thereby inhibiting the optimal utilization of their talents. Therefore, this research aims to design a model of encouragement and punishment from the perspective of Nahj al-Balaghah. The descriptive-survey method is employed, utilizing library resources and seeking the opinions of experts in educational matters through the Delphi method, based on content analysis. The findings can be summarized as follows: According to experts and specialists in educational matters, verbal encouragement patterns hold the highest rank, while non-physical punishment patterns have the highest rank in improving educational and upbringing conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Model
  • Encouragement
  • Punishment
  • Child
  • Upbringing
  • Nahj al-Balagha (Peak of Eloquence)

مراجع

  1. نهج‌‌البلاغه، ترجمه مرحوم حجّت‌‌الاسلام و المسلمین محمّد دشتی.
  2. احمدخانی، داود، و افشار، مهدی، تأثیر تشویق بر عملکرد کارکنان مورد مطالعه (فرمانده انتظامی ویژه غرب استان تهران)، فصلنامه عِلمی_تخصّصی دانش انتظامی غرب استان تهران، شماره 2، سال اول، 1393ش.
  3. پاکدامن، شهلا، پورعلمداری، پریسا، و پیمان‌‌پاک، فایزه، سیره تربیتی پیشوایان دینی در مقابله با تنبیه بدنی کودکان، دو فصلنامه بین‌‌المللی حقوق بشر، شماره 1، سال هفتم، 1393ش.
  4. پناهی، حمیدرضا، روش دلفی، 1394ش، بازیابی شده از‌‌‌‌: https‌‌‌‌: //hr-panahi.blogsky.com.
  5. چترچی، نوش‌‌آفرین، و فقیهی‌‌پور، جواد، شناسایی ابزارهای تنبیه کارکنان با رویکرد مدیریّت بین نسلی در سازمان تأمین اجتماعی، فصلنامه تأمین اجتماعی، شماره 2، سال پانزدهم، 1399ش.
  6. خبرگزاری بین‌‌المللی قرآن (ایکنا)، آرزو از نگاه قرآن/آرزو باید انسان را در مسیر رشد و تعالی قرار دهد، 1393ش. بازیابی شده از‌‌‌‌: 2795031https‌‌‌‌: //lorestan.iqna.ir/fa/news/.
  7. دل‌‌افکار، علیرضا، جوادی، نصیرالدّین، فقهی زاده، عبدالهادی، و امین‌‌ناجی، محمّدهادی، اولویت رویکرد تشویق در تعلیم و تربیت بر اساس تقدیم و تأخیرهای لفظی قرآن و ارائه روش‌‌های قرآنی برای تحقّق آن در آموزش و پرورش رسمی و عمومی کشور، فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، شماره 1، سال چهارم، 1398ش.
  8. دلشاد تهرانی، مصطفی، ماه مهرپرور، چاپ هفتم، تهران‌‌‌‌: انتشارات دریا، 1394ش.
  9. دهانی، هادی، و یحیی‌‌آبادی، محمّد، نگاهی نو به روش‌‌های تربیتیِ (الگویی، تشویق و تنبیه) معلّم بر تربیت اجتماعی کودک از منظر تعالیم اسلامی، سوّمین کنگره بین‌‌المللی فرهنگ و اندیشه دینی، 1396ش.
  10. رضایی‌‌خواه، نرجس، تشویق و تنبیه از دیدگاه قرآن در مقالات نهمین جشنواره علامه حلّی، 1398ش. بازیابی شده از‌‌‌‌:

https‌‌‌‌: //pajoohesheostan-markazi.kowsarblog.ir.

  1. شعبانی، ابوالفضل، بررسی و تحلیل روش‌‌های رایج تشویق و تنبیه دانش‌‌آموزان در مدارس دوره ابتدایی و مرحله اوّل متوسّطه و تطبیق آن با سند تحوّل بنیادین آموزش و پرورش، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور استان مرکزی، 1393ش.
  2. شهرآشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، دوره 4 جلدی، قم‌‌‌‌: انتشارات علّامه، 1379ق.
  3. صحافی، فاطمه، و جاویدان، لیدا، بررسی تمایز تشویق و تنبیه در تعلیم و تربیت اسلامی با سایر دیدگاه‌‌ها، دوّمین کنفرانس ملّی روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شادگان، 1394ش.
  4. عبدالرّحیمی، محمّد، و سهرابی، حیدر، الگوی تنبیه بر اساس آیات قرآنی و سیره علوی در سازمان‌‌های آموزشی، فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، شماره 3، سال چهارم، 1398ش.
  5. غفّاری، خلیل، و حسینی، سیّدسعید، رابطه کاربرد شیوه‌‌های تشویق و تنبیه با عزّت‌نفس دانش‌‌آموزان، فصلنامه روانشناسی_تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن، شماره 2، سال هفتم، 1395ش.
  6. فرهادیان، رضا، والدین و مربّیان مسئول، چاپ چهارم، قم‌‌‌‌: انتشارات بوستان کتاب (دفتر تبلیغات اسلامی حوزه عِلمیّه قم)، 1390ش.
  7. قائمی امیری، علی، حدود آزادی در تربیت، چاپ چهارم، تهران‌‌‌‌: انتشارات سازمان انجمن اولیاء و مربّیان، 1390ش.
  8. قائمی مقدّم، محمّدرضا، روش‌های آسیب‌‌زا در تربیت از منظر تربیت اسلامی، چاپ پنجم، قم‌‌‌‌: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1390ش.
  9. قنبرلو، پروین، تأثیر تشویق و تنبیه بر اصلاح و تغییر رفتار دانش‌‌آموزان، مجلّه پژوهش‌‌های معاصر در علوم تحقیقات، شماره 11، سال دوم، 1399ش.
  10. کدخدایی، عبّاسعلی، و سلوکلایی، محمّدفلاح، نظام تشویق و تنبیه کارگزاران حکومتی در اسلام، فصلنامه عِلمی-پژوهشی حکومت اسلامی، شماره 3، سال شانزدهم، 1390ش.
  11. کرباسی‌‌عامل، عبدالوهّاب، ضرورت و چگونگی تشویق و تنبیه از دیدگاه امام علی(ع)، 1391ش. بازیابی شده از‌‌‌‌:

 https‌‌‌‌: //rasekhoon.net/article/show/214331.

  1. مردانی، مهدی، جایگاه تشویق و تنبیه در مدیریّت علوی(ع)با تأکید بر نهج‌‌البلاغه، فصلنامه پژوهش‌‌های نهج‌‌البلاغه، شماره 31، 1390ش.
  2. هاشملو، جعفر، تشویق و تنبیه در نهج‌‌البلاغه، 1397ش. بازیابی شده از‌‌‌‌:

 http‌‌‌‌: //jafarhashemlou.blogfa.com/post/1404.

 

 

پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی (علمی پژوهشی)
دوره 10، شماره 18
شهریور 1402
صفحه 413-438

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 خرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 31 تیر 1401
  • تاریخ پذیرش: 06 مرداد 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار