اعتبارسنجی روایاتِ «وسعت منزل»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق ع، تهران، ایران

2 دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد، رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق ع، تهران، ایران

3 دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد، رشته معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق ع، تهران، ایران

چکیده

فهم صحیح احادیث اهل‌بیت، مسألۀ مهمی است که از دیرباز مورد توجه حدیث‌پژوهان قرار گرفته است. با توجه به اینکه برداشت‌های متفاوتی از احادیث «وسعت منزل» در جامعه وجود دارد، این مقاله در صدد است با استفاده از روش دو تن از حدیث‌پژوهان مشهور (علامه مجلسی و محمدباقر بهبودی) به اعتبارسنجی و فهم صحیح این احادیث بپردازد. طبق روش علامه مجلسی، از احادیث ضعیف السند نیز می‌توان برای فهم دیگر احادیث بهره برد؛ اما طبق روش محمدباقر بهبودی تا هنگامی که سند حدیث تصحیح نشود، نمی‌توان آن حدیث را حجت دانست. به همین دلیل رویکرد غالب در حدیث‌پژوهی بهبودی، تصحیح سند احادیث است؛ البته بررسی و تحلیل متن را نمی‌توان از او نادیده گرفت. با توجه به اینکه تمرکز بیشتر روش بهبودی بر تصحیح سند است، اگر از گزارش‌های تاریخی جواز وسعت خانه برداشت شود، روایات وسعت منزل، بر جوازداشتن منزل وسیع به‌معنای عام آن، دلالت می‌کند. در مقابل، با توجه به روایاتی که به داشتن منزل و رزق به‌اندازه نیاز و کفاف دلالت دارند و همچنین احادیثی که به فراهم‌کردن آسایش خانواده توصیه می‌کنند، طبق روش علامه مجلسی جمع این احادیث آن است که شخص مسلمان برای راحتی خانواده‌اش، در صورت داشتن خانه کوچک، باید برای فراهم‌کردن خانه‌ای بزرگتر – به‌اندازۀ کفاف و نیاز- تلاش کند. با توجه به اینکه روایات شیعه در این باب متعارض نیستند، حکم «ما وافق العامه فردّوه» در مورد این احادیث موضوعیتی ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Validation of the Narratives of “Wus’at Manzil (Expanding House Size)”

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Karimi 1
  • Nabiiullah salari 2
  • Said Sarafraz 3
1 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Imam Sadiq University, Tehran, Iran
2 Master Level Student, Quranic and Hadith Sciences, Imam Sadiq University, Tehran, Iran
3 . Master Level Student, Department of Islamic Studies and Economics, Imam Sadiq University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The accurate understanding of Ahl al-Bayt’s Hadiths is an important issue that has been the focus of Hadith scholars for a long time. Considering that there are different interpretations of the Hadiths of “Wus’at Manzil (Expanding House Size)” in the society, this article intends to validate and correctly understand these Hadiths using the method of two famous Hadith scholars (Allama Majlisi and Mohammad Baqir Behboodi). According to Allama Majlisi's method, weak Hadiths can also be used to understand other Hadiths; But according to Mohammad Baqir Behboodi's method, until the Hadith document is not corrected, that Hadith cannot be considered as proof. For this reason, the dominant approach in Behboodi's Hadith research is to correct Hadiths chain. Of course, the review and analysis of the text cannot be ignored from him. Considering that the focus of the Behboodi's method is on correcting the document, if we take from the historical reports of the permission of the size of the house, the narrations of the size of the house indicate the permission of a large house in its general sense. On the other hand, according to the Hadiths that indicate having a home and sustenance as much as one needs and enough, as well as the Hadiths that recommend providing comfort for the family, according to Allama Majlisi's method, the sum of these Hadiths is that a Muslim person, for the comfort of his family, if he owns a small house, he should try to provide a bigger house - as much as he needs. Considering the fact that the Shia traditions do not conflict in this regard, the ruling “What agrees with the Sunnis, should be rejected” has no relevance regarding these Hadiths.

کلیدواژه‌ها [English]

  • “Wus’at Manzil (Expanding House Size)”
  • The Smallness of the House
  • Validation of Hadith
  • Allama Majlisi
  • Mohammad Baqir Behboodi

مراجع

  1. قرآن کریم، ترجمه، رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران، نخستین ترجمه گروهی قرآن کریم، قم: دار الذکر، 1384ش.
  2. ابن أبی فراس، أبی حسین ورام، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر، قم: مکتبة فقهیة،1410ق.
  3. ابن أشعث، محمد بن محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران: مکتبة النینوی الحدیثة، بی‌تا.
  4. ابن بابویه، محمد بن علی، الأمالی، تهران: کتابچی، 1376ش.
  5. ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم: داراالشریف الرضی للنشر، 1406ق.
  6. ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، به‌کوشش: علی‌اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413ق ‏.
  7. ابن حبان، محمد، صحیح ابن‌حبان بترتیب ابن‌بلبان، به‌کوشش: شعیب الأرنؤوط، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1414ق.
  8. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت:‌‌ دارالکتب العلمیة، چاپ دوم، 1418ق.
  9. ابن غضائری، احمد بن حسین، الرجال، به‌کوشش: محمدرضا حسینی، قم:‌‌ دارالحدیث، 1364ش.
  10. افشاری، فاطمه، «تجمل‌‌‌گرایی از دیدگاه قرآن و روایات»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم قرآنی قم، 1389ش.
  11. ایزدی مبارکه، کامران؛ دیمه کار گراب، محسن، «روش‌‌‌های مجلسی در نقد سند حدیث، با تکیه بر مرآة العقول»، مجله پژوهش‌‌‌های قرآن و حدیث، سال چهل و سوم، شماره1، 1389ش.
  12. ایزدی، مهدی؛ مظاهری طهرانی، بهاره، «علت در حدیث و موازین شناخت آن از دیدگاه استاد محمدباقر بهبودی»، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال دوازدهم شماره4، 1394ش.
  13. بتنونی، محمد لبیب، سفرنامه حجاز، ترجمه هادی انصاری، تهران: نشر مشعر، 1381ش.
  14. برقی، احمد بن محمد، الطبقات الرجال، به‌کوشش: محمد بن الحسن الطوسی، حسن مصطفوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1342ش.
  15. برقی، احمدبن محمدبن، المحاسن، به‌کوشش: جلال الدین محدث، قم: دارالکتب الإسلامیة، 1371ق.
  16. بهبودی، محمدباقر، گزیدۀ کافی، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، 1363ش.
  17. بهبودی، محمدباقر، علل الحدیث، تهران: انتشارات سنا، 1378ش.
  18. بهبودی، محمدباقر، «گفتگو با استاد محمدباقر بهبودی»، حدیث‌اندیشه، شماره1، 1381.
  19. تقی الدین حلی، حسن بن علی، الرجال، تهران: دانشگاه تهران، 1342ش.
  20. حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، به‌کوشش: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت:‌‌ دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1411ق.
  21. حرعاملی، محمدبن حسن، هدایة الأمة إلی أحکام الأئمةb، به‌کوشش: آستان قدس رضوی- بنیان پژوهش‌‌های اسلامی- گروه حدیث، مشهد: آستانة الرضویة المقدسة، مجمع البحوث الإسلامیة، 1414ق.
  22. حرعاملی، محمدبن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، مصحح: مؤسسة آل البیتb، قم: مؤسسة آل البیتb، 1409ق.
  23. حسینی، سیدعبدالزهراء، مصادر نهج البلاغه و أسانیده، بیروت:‌‌ دارالزهراء، چاپ چهارم، 1409ق.
  24. حنبلی مقدسی، محمدبن عبدالواحد، الأحادیث المختارة، به‌کوشش: عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، مکه: مکتبة النهضة الحدیثة، چاپ اول،1410ق.
  25. خدامیان آرانی، علی‌اکبر، «روش فقه الحدیثی علامه مجلسی در مرآة العقول»، دوفصلنامه حدیث حوزه، شماره 8، 1393ش.
  26. خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث‏، قم: مرکز نشر آثار شیعه، 1410ق.
  27. راوندی کاشانی، فضل الله بن علی، النوادر للراوندی، به‌کوشش: احمد صادقی اردستانی، قم:‌‌ دارالکتاب، بی‌تا.
  28. سرشار، مژگان، «دیدگاه‌‌های استاد محمدباقر بهبودی در گزینش احادیث صحیح»، مجله علوم حدیث، شماره 49-50، 1387ش.
  29. سیدرضی، محمدبن حسین، نهج البلاغه، به‌کوشش: صبحی صالح، قم: هجرت، 1414ق.
  30. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، قم: الشریف الرضی، 1412ق.
  31. طبرسی، علی بن حسن، مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، نجف: المکتبة الحیدریة، 1385ق.
  32. طوسی، محمدبن الحسن، رجال الطوسی، به‌کوشش: جواد قیومی اصفهانی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجامعة المدرسین بقم المشرفة، 1373ش.
  33. طوسی، محمدبن الحسن، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول، به‌کوشش: عبدالعزیز طباطبایی، قم: مکتبة المحقق الطباطبایی، بی‌تا.
  34. عراقی، أبوالفضل، المغنی عن حمل الأسفار، به‌کوشش: أشرف عبدالمقصود، ریاض: مکتبة طبریة، چاپ اول، 1415ق.
  35. علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال، به‌کوشش: محمدصادق بحرالعلوم، نجف اشرف:‌‌ دارالذخائر، 1411ق.
  36. فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه مرتضی، الوافی، اصفهان: کتاب خانه امام أمیرالمؤمنین علیg، 1406ق.
  37. کشی، محمدبن عمر، رجال الکشی-اختیار معرفة الرجال، به‌کوشش: محمد بن الحسن الطوسی، حسن مصطفوی، مشهد: مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، 1409ق.
  38. کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، به‌کوشش: علی‌اکبر غفاری، محمد آخوندی، تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1407ق.
  39. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
  40. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، به‌کوشش: سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1404ق.
  41. مجلسی، محمدتقی بن مقصودعلی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، به‌کوشش: حسین موسوی کرمانی، علی پناه اشتهاردی، قم: مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، 1406ق.
  42. محمدی ری‌شهری، محمد، توسعۀ اقتصادی بر پایۀ قرآن و حدیث، مترجم: حسینی، ابوالقاسم، قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر، 1390ش.
  43. منذری، عبدالعظیم بن عبدالقوی، الترغیب و الترهیب من الحدیث الشریف، به‌کوشش: إبراهیم شمس الدین، بیروت:‌‌ دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1417ق.
  44. موسوی امیری، سیدمحمد، «معماری از منظر آیات و روایات»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه معارف اسلامی قم، 1396.

 

  1. نادری، مرتضی، «واکاوی آراء استاد محمّدباقر بهبودی پیرامون موضوعات در حدیث شیعه»، فصلنامه مطالعات قرآن و حدیث سفینه، شماره44، 1393ش.
  2. نجاشی، احمدبن علی، رجال، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجامعة المدرسین بقم المشرفة، 1365ش.
  3. هیثمی، علی بن أبی بکر، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت:‌‌ دارالکتاب العربی، 1407ق.
  4. یعقوبی، احمدبن أبی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت: دار صادر، چاپ اول، بی‌تا.

 

پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی (علمی پژوهشی)
دوره 9، شماره 17 - شماره پیاپی 17
سال نهم، شماره هفدهم، پاییز و زمستان 1401
اسفند 1401
صفحه 319-344

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 16 آذر 1398
  • تاریخ بازنگری: 11 اسفند 1400
  • تاریخ پذیرش: 17 خرداد 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار