پژوهشی در میراث قرآنی امام هادی (ع)

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسنده

عضو هیات علمی جامعه المصطفی، اصفهان،ایران

چکیده

علی بن محمد النقی علیه السلام نهمین پیشوای برحق و به حکم حدیث ثقلین، همطراز کلام وحی است و از آن جدایی ندارد. با این وجود چندان اثر پژوهشی مستقلی در رابطه با سیره و سخنان قرآنی آن حضرت به چشم نمی خورد. از این رو ضرورت دارد میراث قرآنی ایشان از میان روایات، استخراج گردد. تحقیق حاضر در صدد است ضمن مروری بر میراث قرآنی آن حضرت، با نگرش تاریخی و کلامی به تفکیک و تحلیل این گنجینه ارزشمند بپردازد. بدین منظور و با بهره گیری از منابع روایی، تفسیری، کلامی و تاریخی، آثار قرآنی آن حضرت را در چهار بخش تربیت مفسر، اثر تفسیری مدوّن، مقابله با انحرافات، و بیانات قرآنی دنبال کرده است. نتیجه آن که امام هادی علیه السلام علاوه بر تفسیر آیات پرشماری از قرآن و تربیت مفسر، در فتنه ها و انحرافات عصر خود با تمسک به قرآن کریم بهترین تدابیر را اعمال، و نقشه های دشمنان را خنثی نمودند. همچنین در ساحت های مختلف تفسیر و تأویل، به شرح و تبیین آیات الهی پرداخته اند که البته بخش زیادی از آن به دست ما نرسیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Quranic Legacy of Imam Hadi (A.S.); A Review

نویسنده [English]

  • ebrahim rezaei adaryani
Faculty Member of Al-Mustafa International University, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Ali bin Muhammad al-Naqi (A.S.), the ninth true leader and equal to the word of revelation and not-separated from Quran according to the Hadith of Saqlain. However, there is not much independent research work related to his life and Quranic sayings. Therefore, it is necessary to extract his Quranic heritage from the traditions. The present research aims to review the Quranic legacy of the His Excellency, with a historical and theological perspective, to separate and analyze this precious treasure. So, by using his narrative, exegetical, theological and historical sources, Quranic works of His Holiness are classified in four parts: the training of the interpreter, the codified work of interpretation, dealing with deviations and Quranic statements. The result is that Imam Hadi (A.S.), in addition to interpreting numerous verses of the Quran and training interpreters, applied the best measures and thwarted the plans of the enemies by adhering to the Holy Quran in the seditions and deviations of his era. Also, in various areas of exegesis and interpretation (Ta’wil), he has explained the divine verses but [regretfully] a large part of them has not reached us.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Quran
  • Imam Hadi (a.s.)
  • Narrative Exegesis
  • Interpreter's Training
  • the Ordeal / Trial of the Quran
  1. قرآن کریم، ترجمه، رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران، نخستین ترجمه گروهی قرآن کریم، قم: دار الذکر، 1384ش.
  2. ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن على‏، التوحید، قم: نشر جامعه مدرسین‏، 1398ق‏.
  3. ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن على‏، معانی الاخبار، قم: نشر جامعه مدرسین‏، 1398ق‏.
  4. ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، معالم العلماء فی فهرست کتب الشیعه و اسماء المصنفین، قم: آل‌البیتg، 1396ق.
  5. ابن‌طاووس، علی بن موسی، مصباح الزائر، قم: موسسه آل‌البیتg، ۱۳۷۵ش.
  6. ابن‌قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات‏، نجف: دارالمرتضویه، 1356ش‏.
  7. ابن‌کثیر الدمشقى، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت: دارالفکر، 1407ق.
  8. ابن‌مشهدى، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1419ق‏.
  9. استرآبادى، على، تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی‏، 1409 ق‏.‏
  10. آقابزرگ تهرانی، محمد، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت: دارالأضواء، 1403ق.
  11. امین، محسن، أعیان الشیعة، چاپ اول، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات‏، 1403ق‏.
  12. بحرانى، سید هاشم، البرهان فى تفسیر القرآن، تهران: نشر بنیاد بعثت، 1416ق.
  13. حرانى، حسن بن على بن‌ شعبه‏، تحف العقول‏، قم: جامعه مدرسین‏ حوزه علمیه، چاپ دوم‏، 1404ق.‏
  14. خویى، ابوالقاسم‏، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، بى نا، بى جا، چاپ پنجم، 1413ق.‏
  15. زبیدی، محمدمرتضی، تاج العروس، بیروت: دارالفکر، 1994م.
  16. سمرقندی، محمد بن مسعود، کتاب التفسیر (تفسیر عیاشی)، تهران: مکتبه العلمیه الاسلامیه، بی‌تا.
  17. سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الإتقان فی علوم القرآن، بیروت: دارالفکر، 1416ق.
  18. سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، بیروت: دارالفکر، 1416ق.
  19. سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن بن ابی بکر، تاریخ الخلفاء، بیروت: دارالحوراء، 1382ق.
  20. شریف قرشی، باقر، تحلیلی از زندگانی امام هادیg، تهران: کنگره جهانی حضرت رضاg، ۱۳۷۱ش.
  21. طباطبایی، سیدحیدر، پژوهشی تطبیقی در بطون قرآن، قم: نشر مشهور، 1387ش.
  22. طبرسى، احمد بن على‏، الإحتجاج على أهل اللجاج، مشهد: نشر مرتضى‏، 1403ق‏.
  23. طوسى، محمدبن الحسن، الأمالی، قم: دارالثقافة، 1414ق‏.
  24. طوسى، محمدبن الحسن، الغیبه، قم: دارالمعارف الإسلامیة، 1411ق.
  25. طوسى، محمدبن الحسن، الفهرست، نجف و قم: مکتبة المرتضویة، چاپ اول، 1411ق.
  26. ‏عروسى حویزى، عبد على بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم: نشر اسماعیلیان‏، چاپ چهارم‏، 1415 ق‏.
  27. عیاشى، محمد بن مسعود، کتاب التفسیر، تهران: چاپخانه علمیه، 1380ق.
  28. فیض کاشانى، ملا محسن، التفسیر الصافى، بیروت: مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، چاپ دوم، 1402ق.
  29. قمى، عباس، سفینة البحار، قم: اسوه‏، 1414ق‏.
  30. قمی، عباس، مفاتیح الجنان، قم: انتشارات مشرقین، 1384ش.
  31. قمی، عباس، منتهی الآمال، قم: نشر نسیم حیات، 1382ش.
  32. کراجکى، محمد بن على‏، کنز الفوائد، قم: دارالذخائر، 1410 ق‏.
  33. کشى، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال‏، قم: موسسة آل البیتb لإحیاء التراث، 1404ق.‏
  34. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول الکافی، تهران: ترجمه سید جواد مصطفوی، بی‌تا.
  35. مجلسى، محمد باقر، بحارالانوار، تهران: المکتبة الاسلامیة، 1385ش.
  36. محمدی اشتهاردی، محمد، نگاهی بر زندگی امام هادیg، قم: نشر نور حکمت، 1377ش.
  37. مشکور، محمدجواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، چاپ دوم، 1372ش.
  38. مصباح یزدی، محمدتقی، قرآن شناسی، قم: موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، 1391ش.
  39. مظاهری سیف، حمیدرضا، معنویت‌‌های نوظهور، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، 1395ش.
  40. نجارزادگان، فتح الله، تفسیر تطبیقى، قم: نشر مرکزجهانى علوم اسلامى‏، 1383ش.
  41. نجاشى، احمد بن على‏، رجال النجاشی، ‏ چاپ ششم، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی‏، 1365ش.‏