حضرت علی محور اتحاد مسلمانان از منظر روایات تفسیری فریقین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 سطح چهار فقه و اصول حوزه علمیه قم، ایران

2 استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم

چکیده

قرآن کریم ضمن تبیین ضرورت و وجوب اتحاد مؤمنان، رهنمودها و راهکارهایی برای دستیابی به آن بیان فرموده که مهم‌ترین آن معرفی محوری به نام «صراط مستقیم» است که حرکت انسان‌ها را یکپارچه و متحد می‌‌کند. «صراط مستقیم» در کلام الهی که به‌صورت مفرد ‌به‌کار رفته، ‌به‌عنوان محور وحدت معرفی شده و گزارش‌های روایی یکی از مصادیق این اصطلاح را حضرت علیg بیان کرده‌اند. چگونگی و تبیین محوریت «صراط مستقیم» ‌به‌عنوان محور قرآنی وحدت امت اسلا‌‌می‌و تطبیق آن بر حضرت علیg ازمنظر روایات فریقین هدف نگاشتۀ پیشِ رو بوده و این پژوهش از روش نقلی ـ وحیانی و پردازش داده‌ها با شیوۀ توصیفی و تحلیلی بهره گرفته است. وجود جنگ‌های تفرقه‌افکن بین مسلمانان و طراحی توطئه دشمنان اسلام جهت هجمه به ‌‌صفوف وحدت‌آفرین مسلمین، ضرورت پرداختن علمی ‌به این ‌گونه مسائل را روشن‌‌تر می‌سازد. محوریت صراط مستقیم برای هم‌گرایی و وحدت امت اسلا‌‌می‌و انحصار تطبیق آن بر شخص معصوم از مهم‌ترین یافته‌های این تحقیق است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Imam Ali; The Axis of Muslim Unity from the Viewpoint of the Exegetical Traditions of Two Major Sects of Islam

نویسندگان [English]

  • mahdi jahani 1
  • ali modabber 2
1 Graduate of Level Four of Jurisprudence and Its Principles, Qom Islamic Seminary, Iran
2 Assistant Professor at the Islamic Science and Culture Research Center, Qom Seminary Publicity Office
چکیده [English]

The Holy Quran, while explaining the necessity and obligation of the unity of the believers, has stated the guidelines and solutions to achieve it, the most important of which is the introduction of an axis called “Straight Path” which integrates and unites the movement of people. “Straight path” in the word of God, which is used in the singular form, is introduced as the axis of unity, and the narrative reports regarded Imam Ali as one of the instances of this term. How and how to explain the centrality of the “straight path” as the Quranic axis of the unity of the Islamic Ummah and its application to Hazrat Ali from the point of view of the narrations of both major sects of Islam is the goal of the current research and this research has used the narrative-revelatory method and data processing with a descriptive and analytical method. The existence of divisive wars between Muslims and the design of a conspiracy by the enemies of Islam to attack the unifying ranks of Muslims makes it clearer the necessity of dealing scientifically with such issues. The centrality of the right path for the convergence and unity of the Islamic Ummah and exclusive application of it to the infallible person is one of the most important findings of this research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hazrat Ali (A.S)
  • Axis of Unity
  • Unity of the Islamic Ummah
  • Right Path
  1. قرآن کریم.
  2. ترجمه قرآن، مکارم شیرازى، ناصر، چاپ اول، قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى‏‏،1373ش‏.
  3. ابن‌بابویه، محمّد بن على، الأمالی، تهران: بی‌‌نا، چاپ ششم، 1376 ش.
  4. ......................................، معانی‌الأخبار، محقق و مصحح مهدی لاجوردی، تهران: نشر جهان، چاپ اول،1378ش.
  5. ابن‌‌شهر آشوب مازندرانى، محمّدبن على، ‏«مناقب آل ابی‌طالبb»، ‏قم: علامه‏، ‏1379‌ق.
  6. ابن‌فارس، ابوالحسین‌، «معجم مقاییس‌اللغة»‌، عبدالسلام محمّد هارون‌‌، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم‌، چاپ اول، ‌1404ق.
  7. ابن‌منظور، ابوالفضل جمال الدین محمّد بن مکرم‌، «لسان العرب‌»، احمد فارس صاحب الجوائب،‌ بیروت ـ لبنان: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع ـ دار صادر، چاپ سوم، 1414‌ق.
  8. استرآبادى، على، «تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة»، قم: بی‌نا، چاپ اول، 1409‌ق.
  9. استرآبادی، محمّد بن حسن‏، «شرح شافیة ابن‌الحاجب‏»، بیروت: دارالکتب‌العلمیة‏، چاپ اول، ‌بی‌تا.
  10. اربلی، على بن عیسى‏، کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط- القدیمة)، محقق‌‌/مصحح: رسولى محلاتى، سید هاشم‏،تبریز: انتشارات بنى هاشمى‏، چاپ اول، 1381ق.
  11. بحرانى، هاشم بن سلیمان، «البرهان فی تفسیر القرآن‏»، قم: بنیاد بعثت، واحد تحقیقات اسلامى‏، مؤسسة البعثة، قسم الدراسات الإسلامیة، چاپ اول‏، 1415‌ق.
  12. ثعلبى، احمد بن محمّد، «الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی»،‏ ابن‌عاشور، ابى‌‌محمّد، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ اول، 1422‌ق.‏
  13. جوادی آملی، عبدالله، «تسنّیم»، علی اسلامی، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ هشتم، 1388ش.
  14. حسکانى، عبیدالله بن عبدالله، «شواهد التنزیل لقواعد التفضیل‏»، ‏تهران: مؤسسة الطبع و النشر، چاپ اول، 1411ق.
  15. حسینی طهرانی، محمّد حسین، «رساله لب اللباب فی سیر و سلوک اولی الألباب»، بیروت: دار المحجه البیضاء، بیروت، چاپ اول، 1417‌ق.
  16. حلّی، حسن بن یوسف بن مطهّر معروف به علامه حلى،‌ «نهج الحقّ و کشف الصدق»‏، ‏ بیروت: دار الکتاب اللبنانی، ‏ چاپ اول‏، 1982م‏.
  17. حموی جوینی، ابراهیم بن محمّد، «فرائدالسمطین»، محمودی، محمّدباقر، بیروت: مؤسسة المحمودی، بی‎‎جا، 1398‌ق.
  18. خمینى، روح‏الله‏، «صحیفه امام»‏، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى؟ره؟، چاپ پنجم‏، 1389ش‏.
  19. دمشقی باعونی شافعی، محمّد بن احمد، «جواهر المطالب فی مناقب الإمام علی بن ابی‌طالب ع»، محمودی، محمّدباقر، قم: مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة، بی‌چا، 1415‌ق.
  20. رازی، فخرالدین محمدبن عمر، تفسیر کبیر، بیروت: دار احیاءالتراث العربی،1422ق.
  21. راغب اصفهانى، حسین بن محمّد، «مفردات ألفاظ القرآن‏»، بیروت: دار الشامیة، چاپ اول، 1412ق.
  22. سیوطى، عبدالرحمن بن ابى‏بکر، «الدر المنثور فى التفسیر بالماثور»، قم: کتابخانه عمومى حضرت آیت‌الله العظمى مرعشى نجفى (ره)، چاپ اول، 1404‌ق.
  23. شریف الرضی، محمّد بن حسین‏، «نهج البلاغة»، دشتى، محمّد‏، قم: مشهور، چاپ اول‏، 1379ش‏.
  24. ------------------‏، «نهج البلاغة»، صالح، صبحی، قم: هجرت‏، چاپ اول‏،1414‌ق.
  25. صدر الدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، تهران: شرح أصول الکافی (صدرا)، چاپ اول، 1383ش.
  26. صفار، محمّد بن حسن، «بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى‌الله علیهم»، کوچه باغى، محسن بن عباسعلى، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏، چاپ دوم، 1404‌ق.
  27. طباطبایى، محمّدحسین، «المیزان فی تفسیر القرآن»‏، بیروت: مؤسسة الأعلمی ‌للمطبوعات، چاپ دوم‏،1390‌ق.
  28. طبری‌، محب‌الدین‌، احمد بن عبدالله، «ذخائر العقبی فی مناقب ذوی‌القربی»، غریری، سامی، قم: دار الکتاب الإسلامی، بی‌چا، 1386ش.
  29. طحاوی، أبوجعفر، شرح مشکل‌الاثار، محقق: شعیب الأناؤرط، بینا: مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1415ق.
  30. عیاشى، محمّدبن مسعود، «التفسیر (تفسیر العیاشی)»، تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیة، چاپ اول،‏ 1380‌ق.
  31. فراهیدى، خلیل بن احمد‌، «کتاب العین»، مهدى مخزومى و دکتر ابراهیم سامرائى، قم: نشر هجرت‌، چاپ دوم، ‌1410‌ق.
  32. قمى، على بن ابراهیم، «تفسیر القمی»،‏ موسوى جزایرى، طیب‏، ‏قم: دار الکتاب‏، چاپ سوم،‏ 1363 ش.
  33. قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، «ینابیع المودة لذو القربى»‌، بی‌جا: دارالاسوة للطباعة والنشر المطبعة اسوه، بی چا، ‌بی‌تا.
  34. کلینى، محمّد بن یعقوب،‏ «الکافی»، غفارى على اکبر و آخوندى، محمّد،‏ تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ‏1407‌ق.
  35. مجلسى، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران: بی‌نا، چاپ دوم، 1404‌ق.
  36. ...............................، بحارالأنوار، بیروت: بی‌نا، چاپ دوم، 1403‌ق.
  37. مصطفوى، حسن،‌ «التحقیق فی کلمات ‌القرآن‌ الکریم»‌‌، تهران: مرکز الکتاب للترجمة و النشر،‌ چاپ اول، ‌1402‌ق.
  38. مطهری، مرتضی، «مجموعه آثار»، تهران: انتشارات صدرا، چاپ اول، 1389ش.
  39. معین، محمّد، «فرهنگ معین»، چاپ نهم، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ نهم، 1375ش.
  40. پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری، . ir.