نقد رویکرد ذهبی در میزان الاعتدال

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدیر گروه علمی تربیتی تاریخ اسلام/ مجتمع تاریخ سیره و تمدن اسلامی

چکیده

کتاب میزان‌الاعتدال نوشتۀ شمس‌الدین ذهبی یکی از مهم‌‌ترین جوامع رجالی اهل‌سنّت در خصوص راویان ضعیف است. تحقیق حاضر با روش توصیفی تحلیلی تدوین شده و در پی بررسی پایندی ذهبی در این کتاب به معیارهای جرح و تعدیل است. به‌نظر می‌‌رسد او برخلاف آنچه در مقدمه کتاب ادعا نموده، جانب انصاف را رعایت نکرده و نسبت به راویانی خاص، رفتاری دوگانه داشته است. او در سنجش اعتبار راویان، گرایش‌‌های مذهبی را دخالت داده و نسبت با راویان شیعی رفتاری سخت‌‌گیرانه داشته، اما دربارۀ راویان اهل‌سنّت روش تساهل را به‌کار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critique of the Zahabi’s Approach in Book of the Scale of Moderation (Mizan al-I’tidal)

چکیده [English]

The book Scale of Moderation (Mizan al-I’tidal) written by Shams al-Din Zahabi is one of the most important Sunni rijali main sources regarding the weak narrators. The present study has been compiled with a descriptive-analytical method and seeks to examine the Zahabi’s commitment in this book to the criteria of critique and judgment (jarh wa ta’dil). Contrary to his claim in the introduction to the book, he does not seem to be fair and has a double standard towards certain narrators. In assessing the credibility of the narrators, he has involved religious tendencies and treated the Shiite narrators harshly, but he has used the method of tolerance towards the Sunni narrators.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Zahabi
  • Scale of Moderation (Mizan al-I’tidal)
  • Sunni Narrators
  • Shiite Narrators

مراجع

  1. ترجمه قرآن، رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران، نخستین ترجمه گروهی قرآن کریم، قم: دار الذکر، 1384ش.
  2. ‌ابن‌حبان، أبوحاتم محمد بن حبان بن أحمد تمیمی، الثقات، تحقیق: سید شرف الدین أحمد، دار الفکر، 1395ق.
  3. ‌ابن‌حجر العسقلانی، المطالب العالیة للحافظ سایت جامع الحدیث، بی‌تا.
  4. ‌ابن‌حجر عسقلانی أبوالفضل أحمد بن علی، تهذیب التهذیب، بیروت: دارالفکر، 1404ق.
  5. ‌ابن‌حجر عسقلانی، أبوالفضل أحمد بن علی، تقریب التهذیب، تحقیق: محمد عوامة، دارالرشید، سوریا، الطبعة الأولى، 1406ق.
  6. ابن‌حجر عسقلانی، شهاب‌الدین أبوالفضل أحمد بن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، ‌تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت: دار الجیل، 1412ق.
  7. ‌ابن‌عدی، عبدالله بن عدی جرجانی، الکامل فی ضعفاء الرجال، تحقیق: محمد انس مصطفی الخن، دمشق: دارالرسالة العالمیة، 1433ق.
  8. ‌ابن‌عدیم، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، سایت الوراق، بی‌تا.
  9. ‌ابن‌عساکر، أبو القاسم علی بن حسن بن هبة الله شافعی، تاریخ دمشق، تحقیق: علی شیری، لبنان، بیروت: دار الفکر، 1419ق.
  10. أبو القاسم السهیلی، الروض الأنف فی شرح السیرۀ النبویة لابن‌هشام، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  11. أبوالحسن علی بن جعد بن عبیدجوهری بغدادی، مسند ‌ابن‌جعد، تحقیق: عامر أحمد حیدر، بیروت: مؤسسة نادر، چاپ اول، 1410 – 1990.
  12. أبوالفرج عبدالرحمن بن على، الموضوعات، ‌ابن‌الجوزی، تحقیق: عبدالرحمن محمد عثمان، دارالکتب العلمیة، 1386ق.
  13. أبوبکر خلال أحمد بن محمد بن هارون بن یزید، السنة، تحقیق: عطیة الزهرانی، ریاض: دارالرآیۀ، 1410ق.
  14. أبوجعفر محمد بن عمر بن موسى، الضعفاء الکبیر، عقیلی، تحقیق: عبدالمعطی أمین قلعجی، بیروت: دارالمکتبة العلمیة، 1404ق.
  15. أبوحاتم رازی عبدالرحمن بن محمد تمیمی، الجرح والتعدیل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1371ق.
  16. أبوعبدالله محمد بن إبراهیم، تاریخ صغیر، بخاری، تحقیق محمود إبراهیم زاید، قاهرة: دارالوعی، مکتبة دار التراث، 1397ق.
  17. أبوعمرو عثمان بن عبدالرحمن الشهرزوری، مقدمة ‌ابن‌الصلاح، مکتبة فارابی، 1984م.
  18. أحمد بن حنبل، أبوعبدالله الشیبانی، العلل و معرفة الرجال، تحقیق: وصی الله بن محمد عباس، بیروت: المکتب الإسلامی، 1408ق.
  19. أحمد بن على بن شعیب، الضعفاء و المتروکین، نسائی، تحقیق: محمود ابراهیم زاید، بیروت: دارالمعرفة، 1406ق.
  20. بخاری أبوعبدالله محمد بن إبراهیم بن إسماعیل، تاریخ الکبیر، تحقیق سید هاشم الندوی، دارالفکر، ‌‌بی‌تا.
  21. بیهقی، أبو بکر أحمد بن الحسین، دلائل النبوة، تحقیق: عبدالمعطی قلعجی، بیروت: دارالکتب العلمیة، و قاهرة: دارالریان للتراث، 1408ق.
  22. بیهقی، لباب الأنساب و الألقاب والأعقاب، سایت http://www. alwarraq. com .
  23. ترمذی، أبوعیسى محمد بن عیسى سلمی، سنن ترمذی، تحقیق: أحمد محمد شاکر وآخرون، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ‌‌بی‌تا.
  24. حاکم نیشابوری أبوعبدالله محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1411ق.
  25. خطیب بغدادی أبو بکرأحمدبن علی، تاریخ بغداد، بیروت: دارالکتب العلمیة، ‌‌بی‌تا.
  26. خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم‏: مرکز نشر آثار شیعه، 1410ق.
  27. ذهبی شمس‌الدین محمد، میزان‌الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق: شیخ علی محمد معوض و همکاران، بیروت: دارالکتب العلمیة، 2008م- 1429ق.
  28. ذهبی، شمس الدین محمد بن أحمد، تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق: د. عمر عبد السلام تدمری، بیروت: دار الکتاب العربی، 1987م.
  29. ذهبی، شمس الدین محمد بن أحمد، سیر اعلام النبلاء، تحقیق: شعیب أرنؤوط، ‌بیروت: مؤسسة الرسالة، چاپ سوم، 1413ق.
  30. ذهبی، شمس‌الدین محمد بن أحمد، المغنی فی الضعفاء، تحقیق: نورالدین عتر، بی‌جا، بی‌نا، ‌‌بی‌تا.
  31. ذهبى، محمد بن أحمد بن عثمان، تذکرة الحفاظ، تحقیق: زکریا عمیرات، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1419هـ - 1998م.
  32. سخاوی، شمس الدین محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث، لبنان: دارالکتب العلمیة، 1403ق.
  33. سید رضی، نهج‌البلاغه، تحقیق: محمد دشتی، قم: انتشارات اسلامی، 1407ق.
  34. طبری، أبوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الأمم والرسل والملوک، بیروت: دارالکتب العلمیة، الطبعة الأولى، 1407ق.
  35. طوسی، محمد بن الحسن، رجال طوسی، نجف اشرف: انتشارات حیدریة، 1381ق.
  36. طوسى، محمد بن الحسن‏، أمالی، تحقیق: مؤسسه بعثت، قم: دار الثقافة، 1414ق.
  37. عبدالحمید بن هبة‌الله، شرح نهج البلاغة، ‌ابن‌أبی‌الحدید، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم‏، قم: انتشارات کتابخانه آیۀ الله مرعشی نجفی، ‏ 1404ق‏.
  38. العجلی، أبوالحسن أحمد بن ‌عبدالله بن صالح، معرفة الثقات، تحقیق: عبدالعلیم عبدالعظیم البستوی، مدینة منورة: مکتبة الدار، 1405ق.
  39. علی بن نایف الشحود، مشاهیر الصحابة، بی‌جا، بی‌تا بی‌نا.
  40. محمد بن أحمد بن عثمان الذهبی، ذکر أسماء من تکلم فیه وهو موثق، تحقیق: محمد شکور بن محمود، الزرقاء: مکتبة المنار، 1406ق.
  41. مزی، أبوالحجاج یوسف بن الزکی، تهذیب الکمال، تحقیق: بشار عواد معروف، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1400ق.
  42. مسعودی، مروج الذهب، سایت الوراق: http://www. alwarraq. com.
  43. وقعة الطفّ‏، ‌‌ابومخنف، لوط بن یحیى‏، تحقیق: یوسفى غروى، محمد هادى‏، قم: جامعه مدرسین‏، چاپ سوم‏، 1417ق.
  44. یافعی عبدالله بن اسعد، مرآةالجنان وعبرة الیقظان فی معرفة حوادث الزمان، سایت الوراق http://www. alwarraq. com.
پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی (علمی پژوهشی)
دوره 8، شماره 15
بهمن 1400
صفحه 450-466

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 اردیبهشت 1400
  • تاریخ بازنگری: 13 شهریور 1400
  • تاریخ پذیرش: 01 آذر 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار