بررسی شبهات پیرامون رسالۀ ذهبیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه پیام نور واحد پیشوا

چکیده

پژوهش در احادیث معصومان(ع) به‌ویژه احادیث طبّی می­تواند از سخنان گرانمایۀ این طبیبان واقعی جسم و روح رمزگشایی کرده و با رفع شبهات پیرامون آن، مردم را هرچه بهتر با این گنجینۀ عظیم علمی و معنوی آشنا سازد. مسئلۀ ما نیز در این تحقیق رمزگشایی از رسالۀ ذهبیه و هدف از آن پاسخ‌گویی به برخی از شبهاتی است که پیرامون سند و متن این رساله مطرح شده است. روش مطالعۀ ما در این مقاله به‌صورت توصیفی و کتابخانه­ای و مبتنی بر استدلال­ها و براهین منطقی است. این رسالۀ شریف که توسط امام هشتم(ع) و خطاب به مأمون عباسی به زیور طبع آراسته شده امروزه از لحاظ سندی و متنی با تردیدهایی مواجه است. برخی محققان در سند و متن آن خدشه وارد کرده و در نسبت آن به امام رضا(ع) تردیدهایی را وارد نموده­اند که در این مقاله به این شبهات پاسخ داده می‌شود. ما معتقدیم که رسالۀ ذهبیه حداقل تا قرن پنجم کاملاً مسند بوده و به اعتراف شیخ طوسی جزء منقولات صحیح و خالی از غلوی است که از محمدبن­جمهور به آن جناب رسیده و ارسال سندی آن مربوط به قرون بعد از شیخ طوسی است. متن آن نیز با زدودن برخی تحریفات کاملاً می­تواند مورد توجه و عمل واقع شود. مهم‌ترین دستاورد این مقاله اثبات سندی و متنی و نشان دادن برخی از نکات علمی این رسالۀ شریف می­باشد که از هشتمین اختر تابناک ولایت و امامت صادر شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Investigating the Suspicions on the Golden Treatise (Risalah Zahabiyyah)

نویسنده [English]

  • javad fathi akbarabadi
university payame noor
چکیده [English]

Research in the hadiths of the Infallibles (AS), especially medical hadiths, can decipher the precious words of these real physicians of body and soul, and by removing doubts concerning this issue, make people better acquainted with this great scientific and spiritual treasure. Our concern in this research is to decipher the Golden Treatise (Risalah Zahabiyyah) and its purpose is to answer some of the doubts raised about the document and the text of this treatise. The method of our study in this article is descriptive and library-based and based on logical arguments. This noble treatise, which was embellished by the Eighth Imam (A.S) and addressed to Ma'mun Abbasi, is facing doubts now in terms of documents and text. Some scholars have distorted the document and its text and have put forward doubts on its ascribing to Imam Reza (A.S), which will be answered in this article. We believe that the Golden Treatise (Risalah Zahabiyyah) is fully documented at least until the fifth century, and according to Sheikh Tusi, it is one of the correct and empty-transgression works that reached him from Muhammad bin Jumhur, and its cutting chain (irsal) of the document is related to the centuries after Sheikh Tusi. Its text can also be completely considered and acted upon by removing some distortions. The most important achievement of this article is to prove the document and text and show some of the scientific points of this noble treatise, which was issued from the eighth shining star of the guardianship and Imamate i.e. Imam Reza (A.S).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Golden Treatise (Risalah Zahabiyyah)
  • Documentary and Textual Validation
  • Imam Reza (A.S) Medical Narrations

مراجع

  1. ابن‌‌‌ابى‌‌‌اصیبعه، احمد ‌‌بن ‌‌قاسم، عیون ‌‌الأنباء فی طبقات ‌‌الأطباء، قاهره: الهیئه ‌المصریه ‌العامه للکتاب، چاپ اول، 2001م.
  2. ابن‌اثیر، علی‌ بن ‌‌محمد، الکامل فی ‌التاریخ، دار الکتاب ‌‌العربی، ‌بیروت: ۱۳۷۸ق.
  3. ابن‌‌‌بابویه، محمد ‌‌بن‌‌ على، ترجمه عیون أخبار‌‌ الرضاA، ترجمه غفارى و مستفید، تهران: نشر صدوق، چاپ اول، 1372ش.
  4. ابن‌جزار قیروانى، احمد ‌‌بن ‌‌ابراهیم، کتاب فی‌‌المعدة و أمراضها و مداواتها، تهران: دانشگاه علوم پزشکى ایران، چاپ اول، 1388ش.
  5. ابن‌‌داوود حلی، حسن ‌‌بن ‌‌علی، رجال، تهران: دانشگاه تهران: چاپ اول، 1342ش‏.
  6. ابن‌‌‌رزین تجیبى، على بن محمد، فضالة‌‌ الخوان فی طیبات‌‌ الطعام و‌‌ الألوان، تهران: دانشگاه علوم پزشکى ایران، چاپ اول، 1388ش.
  7. ابن‌‌زهر، عبد‌‌الملک، التیسیر فی‌‌المداواة و ‌‌التدبیر، دمشق: دار‌‌الفکر، چاپ اول، 1403ق.
  8. ابن‌‌سینا، حسین ‌‌بن‌‌ عبد‌‌الله، قانون (ترجمه شرفکندى)، مترجم: عبدالرحمن، شرفکندى، تهران: سروش، چاپ دهم، 1389ش.
  9. ابن‌‌شهر آشوب مازندرانى، محمد بن ‌‌على، معالم‌‌ العلماء، تهران: مطبعة‌‌ الفردین، 1353ق.
  10. ابن‌‌غضائری، احمد ‌‌بن‌‌ حسین‏ واسطی بغدادی، رجال، محقق و مصحح: محمد‌‌ رضا حسینى، قم: دار‌‌الحدیث، چاپ اول، 1364ش.
  11. ابوعلى، خواص‌‌الأشیاء، مترجم: محمد‌‌ بن ‌‌زکریا رازى، قم: مجمع ذخائر اسلامى، چاپ اول، 1388ش.
  12. برقى، احمد ‌‌بن ‌‌محمد‌‌ بن ‌‌خالد، المحاسن‏، قم: دار‌‌الکتب ‌‌الإسلامیة، 1371ق.
  13. بروکلمان، کارل، تاریخ ‌‌الادب ‌‌العربی، ترجمه: سید ‌‌یعقوب بکر، ‌بیروت: دارالکتب ‌‌الاسلامیة، 1426 ق/2005م.
  14. بستانى، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدى، تهران: انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1375ش.
  15. بلدى، احمد‌‌ بن ‌‌محمد، تدبیر‌‌الحبالى و الأطفال و الصبیان و حفظ صحتهم، بغداد، دار ‌‌الرشید للنشر، چاپ اول، 1980م.
  16. تمیمى، محمد‌‌بن‌‌احمد، مادة‌‌البقاء فی إصلاح فسادالهواء والتحرز من ضررالأوباء، قاهره: معهد المخطوطات العربیة، چاپ اول، 1420ق.
  17. جر، خلیل، فرهنگ لاروس عربی‌به فارسی، مترجم: سید‌‌حمید طبیبیان، تهران: سپهر، چاپ دهم، 1379ش.
  18. جهضمی، نصر، تاریخ اهل ‌‌البیت، تحقیق: سید‌‌ محمد‌‌ رضا حسینی، قم: مؤسسة آل ‌‌البیت، قم: 1426ق/1384م.
  19. حافظیان، ابوالفضل، فهرست عکسی کتابخانۀ ‌آقای مرعشی، قم: کتابخانۀ ‌آقای مرعشی نجفی، 1369ش.
  20. حاکم نیشابوری، ابوعبدالله محمد بن ‌‌عبدالله ‌‌بن ‌‌محمد بن ‌‌حمدویه، تاریخ نیشابور، تهران: نشر آکه، 1375ش.
  21. خویى، سید‌‌ ابوالقاسم موسوى، معجم رجال ‌‌الحدیث و تفصیل طبقات‌‌الرواة، بی‌نا، 1413ق.
  22. دریایى، محمد، نامه زرین سلامت (ترجمه رسالة ذهبیه امام هشتم)، مشهد: آستان قدس رضوى، بنیاد پژوهشهاى اسلامى، چاپ اول، 1389ش.
  23. دمشقى، مسیح‌‌ بن ‌‌حکم، الرسالة‌‌ الهارونیة، تهران: دانشگاه علوم پزشکى ایران، 1388ش.
  24. رازى، محمد ‌‌بن‌‌ زکریا، تقاسیم ‌‌العلل (کتاب التقسیم و‌‌التشجیر)، حلب: منشورات جامعۀ حلب معهد ‌‌التراث العلمی ‌‌العربی، چاپ اول، 1412ق.
  25. الحاوی فی‌‌الطب‏، بیروت: دار احیاء ‌‌التراث ‌‌العربی‏، چاپ اول‏، 1422ق.
  26. رهاوى، اسحق ‌‌بن ‌‌على، أدب ‌‌الطبیب، تهران: دانشگاه علوم پزشکى ایران، چاپ اول، 1387ش.
  27. زینی، عبد الصاحب، طب و درمان در اسلام، ترجمۀ ‌طب ‌‌الرضا و طب ‌‌الصادقA، محقق: مرتضی‌ عسکری، مترجم: کاظمى خلخالى، تهران: فؤاد، چاپ سوم، 1366 ش.
  28. صدوق، محمّد ‌‌بن ‌‌علی ‌بن بابویه قمّی، معانی ‌الاخبار، مترجم: عبدالعلی محمدی‌ شاهرودی، تهران: دار الکتب ‌‌الاسلامی، ۱۳۷۲ش.
  29. طبرسى، حسن ‌‌بن ‌‌فضل، مکارم ‌‌الأخلاق، قم: الشریف ‌‌الرضى، چاپ چهارم، 1412‏ق/1370ش.
  30. طبرى، ابی‌جعفر محمد ‌‌بن ‌‌جریر، تاریخ طبری، لیدن، بریل، 1879م.
  31. طوسی، محمد‌‌ بن‌‌ حسن، تهذیب‌‌ الأحکام (تحقیق خرسان)، تهران: دار ‌‌الکتب ‌‌الإسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق.
  32. طوسی، محمد‌‌ بن‌‌ حسن، فهرست کتب‌‌الشیعه و اصولهم و اسماء ‌‌المصنفین و اصحاب ‌‌الاصول، قم: مکتبه المحقق الطباطبایى، 1420ق.
  33. عطار اسرائیلى, داود ‌‌بن ‌‌ابى ‌‌نصر، منهاج ‌‌الدکان و دستور‌‌ الأعیان فی أعمال و تراکیب ‌‌الأدویة‌‌ النافعة للأبدان، تهران: دانشگاه علوم پزشکى ایران، چاپ اول، 1383ش.
  34. علی ‌‌بن ‌‌موسی ‌‌الرضاA، طب ‌‌الإمام ‌‌الرضاA (الرسالة‌‌ الذهبیة)، محقق: محمد مهدی نجف، قم: دار‌‌الخیام، 1402ق.
  35. فتحی اکبرآبادی، رساله دکتری بررسی و تحلیل احادیث طبی با تأکید بر رساله ذهبیه، دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات، تهران: شهریور 1393ش.
  36. قطب ‌‌الدین راوندى، سعید ‌‌بن ‌‌هبة ‌‌الله‏، الخرائج و ‌‌الجرائح‏، محقق و مصحح: مؤسسة ‌‌الإمام‌‌ المهدىA، قم: مؤسسه امام مهدى عجل‌‌الله تعالى فرجه ‌‌الشریف‏، 1409ق.
  37. کلینی، محمد بن ‌‌یعقوب، کافی، تهران: دار الکتب‌‌ الاسلامیة، 1388ق.
  38. کحال، على ‌‌بن ‌‌عیسى، تذکرة‌‌ الکحالین، تهران: دانشگاه علوم پزشکى ایران، چاپ اول، 1387ش.
  39. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت: مؤسسة‌‌ الوفاء، دوم، 1403ق.
  40. مجلسی، محمد باقر، مرآة ‌‌العقول فی شرح أخبار آل ‌‌الرسول‏، تهران: دارا الکتب‌‌ الإسلامیة، چاپ دوم‏، 1404ق‏.
  41. محمدی ری ‌‌شهری‌، محمد، دانشنامه احادیث پزشکى (رى‌‌شهرى)، قم: مؤسسه علمى فرهنگى دار‌‌الحدیث، چاپ ششم، 1385 ش.
  42. مظفر زاده، باقر، ترجمه الصیدنة فی‌‌الطب (داروشناسى در پزشکى)، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسى، گروه نشر آثار، چاپ اول، 1383ش.
  43. نجاشی، احمد بن على‏، رجال ‌‌النجاشی، مؤسسة‌‌ النشر‌‌ الاسلامی التابعة ‌‌لجامعۀ ‌‌المدرسین بقم ‌‌المشرفه‏، قم: 1365ش.
  44. نصیری، هادی و محمد‌‌کاظم طباطبایی، پژوهشی ‌در اعتبار رسالۀ ‌‌ذهبیه، مجلۀ ‌علوم حدیث، سال هفدهم، شماره اول.
  45. نورى، حسین ‌‌بن ‌‌محمدتقى، مستدرک ‌‌الوسائل، ‌بیروت: موسسة آل ‌‌البیتD لإحیاء ‌‌التراث، چاپ اول، 1408ق.
  46. یعقوبی، أحمد ‌‌بن ‌‌اسحاق، تاریخ یعقوبی، تهران: شرکت انتشارت علمی وفرهنگى، 1371ش.
پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی (علمی پژوهشی)
دوره 8، شماره 15
بهمن 1400
صفحه 376-400

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 اردیبهشت 1400
  • تاریخ بازنگری: 25 مهر 1400
  • تاریخ پذیرش: 29 آذر 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار