واکاوی معیارهای شناخت احادیث جعلی از منظر علامه امینی در الغدیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم (رئیس دانشکده علوم قرآنی شاهرود)

چکیده

روایات معصومان(ع) از منابعِ مهم فهم دین است که متأسفانه برخی از آنها در طول تاریخ از سوی دشمنان و نیز دوستان ناآگاه مورد تحریف قرار گرفته و دانشمندان و حدیث پژوهان شیعه و سنی، به‌منظور جلوگیری از اشاعۀ دروغ و خرافه در مجموعه‌‌های حدیثی به بررسی و شناسایی احادیث موضوع پرداخته‌ و راه‌های شناخت و مصادیق آن را بیان کرده‌اند. از جمله دانشمندانی که در این عرصه تلاش نموده، علامه امینی است که حدود 200 صفحه از جلد پنجم کتاب گرانسنگ الغدیر را به این موضوع اختصاص داده است. این نوشتار به روش تحلیل محتوا و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، به معیارهای وضع‌‌شناسی از نظرگاه علامه امینی در سه بخش معیارهای مصدری، سند و محتوایی می‌‌پردازد. براین‌‌اساس، از مهمترین معیارهای ساختگی‌بودن حدیث در حوزه مصدری، اخذ حدیث از آثار وضّاعین، اخذ حدیث از قصّاص و عدم نقل حدیث در کتب معتبر است و در حوزه سندی، جعلی‌بودن اصل سند، محرّف و مصحّف‌بودن راوی، شهرت‌داشتن راوی به فسق، وضع، جعل و کذب، نقل مناکیر و غرائب، مجهول‌بودن راوی از مهمترین معیارهای شناخت حدیث جعلی است و مخالفت محتوای حدیث با آیات قرآن، سنت، تاریخ قطعی، موازین عقل، واقعیات خارجی، نظر مشهور، مسلمات مذهب و تعارض محتوای حدیث با دیدگاه راوی، از مهمترین معیارهای محتوایی در شناخت احادیث ساختگی، به‌شمار می‌‌روند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Criteria for Recognizing Fabricated Hadiths from the Perspective of Allama Amini in Al-Ghadir

نویسنده [English]

  • rouhollah mohammadi
Assistant Professor, Department of Quran Sciences and Hadith, University of Quran Sciences and Education (Head of Shahroud School of Quran Sciences)
چکیده [English]

The narrations of the Infallibles (AS) are important sources of understanding religion, some of which, unfortunately, have been distorted by enemies and ignorant friends throughout history, and Shiite and Sunni scholars and hadith experts, to prevent the propagate of lies and superstitions in collections of ahadith have studied and identified the hadiths of the subject and have stated the ways of knowing and its instances. Among the scholars who have worked in this field is Allama Amini, who has dedicated about 200 pages of the fifth volume of Al-Ghadir's precious book to this subject. This article deals with forged-hadih studies from the point of view of Allama Amini in the three sections of source, document and content criteria by using the content analysis method and using library resources. Accordingly, one of the most important criteria for a hadith to be fabricated in the sourcebook is to take the hadith from the works of the hadith fabricator, to obtain the hadith from the tale-narrators and not to narrate the hadith in authentic books. The falsity of the original document, the narrator's misrepresentation, the narrator's reputation for immorality, forgery and lies, quoting lie and strange ahadith, the narrator's unpopularity are among the most important criteria for recognizing a fake hadith in the field of the chain of ahadith. The opposition of the content of the hadith with the verses of the Quran, Sunnah, definite history, rational criteria, objective facts, popular opinion, religious beliefs and the conflict of the content of the hadith with the narrator's point of view are among the most important content criteria in recognizing fabricated hadiths.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fabricated and Fake Hadith
  • Hadith Forgery
  • Hadith Criticism
  • Hadith Criteria
  • Allama Amini
  1. ترجمه قرآن، رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران، نخستین ترجمه گروهی قرآن کریم، قم: دار الذکر، 1384ش.
  2. ابن‌إدریس حلی، محمد بن احمد، السرائر، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، الثانیة، 1410ق.
  3. ابن‌بابویه، محمد بن على، من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، 1413ق.
  4. ابن‌حنبل، احمد، مسند احمد بن حنبل، بیروت– لبنان، دار صادر، بی‌تا.
  5. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ‌بیروت: دار الفکر- دارصادر، چاپ سوم، 1414ق.
  6. امینی، عبدالحسین احمد، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، تهران: دارالتب الاسلامیه، چاپ ششم، 1374ش.
  7. جرجانی‌، علی‌، شرح‌ المواقف‌، به‌ کوشش‌ محمد بدرالدین‌ نعسانی‌، قاهره‌، ۱۳۲۵ق‌/۱۹۰۷م‌.
  8. حائری‌ یزدی‌، مهدی، آگاهی‌ و گواهی‌، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، ۱۳۶۰ش‌.
  9. حسینی دشتی، سید مصطفی، معارف و معاریف، تهران: مؤسسه فرهنگی آرایه، چاپ سوم، ۱۳۷۹ش.
  10. حسینی زبیدی، محمد مرتضى، تاج العروس من جواهر القاموس، محقق و مصحح: على هلالى و على سیرى‏، ‌بیروت: دارالفکر، 1414ق.
  11. حکیمی، محمدرضا، «علامه امینی»، یادنامه علامه امینی، به اهتمام سید جعفر شهیدی و محمدرضا حکیمی، تهران: مؤسسه انجام کتاب، ۱۳۶۱ش.
  12. خاتمی، احمد، فرهنگ علم کلام، تهران: انتشارات صبا، چاپ اول، 1370 ش.
  13. راغب أصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، ‌بیروت: دار القلم، 1412ق.
  14. رفیعی، ناصر، «عوامل و انگیزه‌های دروغ پردازی حدیث»، مجله علوم انسانی دانشگاه الزهرا (علیها السلام)، بهار 1381، دوره 12، شماره 41؛ از صفحه 169 تا 202 .
  15. سرمد محمدی، حسین، «الغدیر فی الکتاب»، دایرة المعارف تشیع، تهران: مؤسسه انتشارات حکمت، چاپ دوم، ۱۳۹۰ش.
  16. سیدکباری، سید علیرضا، «علامه امینی، غواص غدیر»، مجله فرهنگ کوثر، قم: آستانه مقدسه حضرت معصومه (س)، شماره ۲، اردیبهشت ۱۳۷۶ش.
  17. شهید ثانی، زین‌الدین بن نورالدین علی، الرعآیۀ فی علم الدرآیۀ، تحقیق: عبد الحسین محمد علی بقال، قم: مکتبة آیۀ الله العظمى المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1408ق.
  18. شهیدی، سیدجعفر، «تطور مذهب شیعه و امینی مجدد مذهب»، مجله یغما، سال بیست و ششم، بهمن ۱۳۵۲، شماره ۱۱ (پیاپی ۳۰۵).
  19. طوسى، محمد بن الحسن، الأمالی، قم: دار الثقافة، چاپ اول، 1414ق.
  20. طوسى، محمد بن الحسن، تهذیب الأحکام، تحقیق: حسن موسوی خرسان، تهران: دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق.
  21. قائمی نیا، علیرضا، «اخلاقیات در دوران مدرن»، ماهنامه بازتاب اندیشه، پیاپی ۸۳، اسفند ۱۳۸۵ش.
  22. کشى، محمد بن عمر، رجال الکشی-إختیار معرفة الرجال، مشهد، مؤسسة نشر دانشگاه مشهد، 1409ق.
  23. مسعودی، عبدالهادی، وضع و نقد حدیث، تهران: انتشارات سمت، چاپ دوم، 1389ش.
  24. میرداماد، محمد باقر الحسینی الأستر آبادی، الرواشح السماویة، تحقیق: غلامحسین قیصریه‌ها و نعمة الله الجلیلی، قم: دار الحدیث، 1422ق.
  25. نفیسی، شادی، «معیارهای شناخت احادیث موضوع در الأخبار الدخیله»، آینه پژوهش، دوره 10، شماره 59، صص 43-26، 1378ش.
  26. واحدی، محمدتقی، ترجمه الغدیر، زیر نظر علیرضا میرزامحمد، تهران: بنیاد بعثت، 1368ش.