بررسی تفاوت دیدگاۀ بخاری و کلینی در منبعیت قرآن و سنت *

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه سیستان و بلوچستان. zeini@theo.usb.ac.ir

3 استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

 چکیده
موضوع کمال شریعت مطلبی مورد اتفاق دانشمندان مسلمان است؛ اما چگونگی کفایت قرآن و سنت، یعنی توانمندی کامل قرآن و سنت برای پاسخگویی به هر نیاز و بی­نیازی این دو از هر منبع دیگر مورد اختلاف است؛ ملاحظه جوامع برترِ حدیثیِ فریقین، صحیح بخاری و الکافی کلینی حاکی از آن است که گرچه عموم رویکردها و اخبار این جوامع در ارتباط با کفایت قرآن و سنت همسان بوده، اما با وجود پاره­ای از نمایه­ها و اخبار در جامع بخاری مانند استفاده صحابه از رأی، مبنای کفایت ثقلین زیر سؤال می­رود. پژوهش حاضر با روش مقایسه تطبیقی در پی آن است که ضمن تطبیق این جوامع بزرگ حدیثی و اخبار آن دو، تفاوت دیدگاه بخاری و کلینی در ارتباط با کفایت قرآن و سنت را تبیین نماید. نتیجه حاصل از بررسی تطبیقی دو منبع این است که با آنکه بخاری با بیان اخبار متعدد، اهتمام خاصی به قرآن و سنت نشان داده، اما به سبب پذیرش برخی اخبار، چون، اخبار اجتهاد بی­مبنای اصحاب، نقصان قرآن و سنت را پذیرفته است؛ لذا نتوانسته کمال و کفایت قرآن و سنت را نشان دهد؛ اما کلینی به وجود همۀ احکام در کتاب و سنت تصریح می‌کند و به توانمندی عترت علیهم‌السلام بر ارائه هر حکم اشاره دارد و به نفی قاطع بدعت و رأی تأکید می‌نماید.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the difference between Bukhari and Kuleini's views on how to know Qur’an and Sunnah as source

نویسندگان [English]

  • alireza Heydarynasab 1
  • Hadi Zini Malek Abadi 2
  • Seyed Mohammad Hossein Mousavi 3
1 Associate member
2 Assistant Professor of Qur’anic and Hadith Sciences, Sistan and Baluchestan University: zeini@theo.usb.ac.ir.
3 Assistant Professor of Qur’anic and Hadith Sciences, Sistan and Baluchestan University: drmoosavi@theo.usb.ac.ir.
چکیده [English]

Abstract
The issue of the perfection of Shari'a is something that Muslim scholars agree on. But the sufficiency of the Qur'an and the Sunnah, that is, the complete ability of the Qur'an and the Sunnah to respond to any need and the expression of the needlessness of the two from any other source, is disputed. Considering the superior hadith collections of the two great Islamic sects, Sahih Bukhari and Kafi Kuleini, it indicates that: Although the general approaches of these collections are similar in relation to the sufficiency of the Qur'an and Sunnah, but despite some indexes and hadiths in the Bukhari such as the use of the individual opinion by Companions, the basis for the adequacy of the Thaqalayn, is questioned. The present study, with the method of comparative comparison, seeks to explain the difference between Bukhari and Kleini's views on the adequacy of the Qur'an and Sunnah, while comparing these great hadith collections and their narrations. The result of a comparative study of the two sources is that although Bukhari has shown a special interest in the Qur'an and Sunnah by narrating various narrations, but due to the acceptance of some narrations, such as: the hadiths of baseless Ijtihad of the companions, he has accepted the shortcomings of the Qur'an and Sunnah; Therefore, it has not been able to show the perfection and adequacy of the Qur'an and Sunnah; But Kuleini points out the existence of all the rulings in the Qur'an and Sunnah and points to the ability of Etrat (p.b.u.h) to present any ruling and emphasizes the categorical rejection of heresy and quoting individual opinion.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Qur’an
  • Sunnah
  • Sufficiency of Thaqalayn
  • Sahih Bukhari
  • Kafi Kuleini
  • Ijtihad by opinion

مراجع

  1.  

     

    فهرست منابع

    1. قرآن کریم.
    2. ابن‌حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد: مؤسسةالکتب الثقافیة، 1393ق.
    3. ابن‌حزم، ابومحمد، الإحکام فی اصول الأحکام، قاهره: زکریا علی یوسف، بی‌‌تا.
    4. ابن‌حنبل، احمد، المسند، بیروت: دارالفکر، بی‌‌تا.
    5. ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت: دارالکتب، 1405ق.
    6. ابن‌عبدالبر، ابوعمر یوسف، الاستذکار، بیروت: دارالکتب العلمیة، 2000م.
    7. ابن‌عبدالبر، ابوعمر یوسف، جامع بیان العلم و فضله، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1398ق.
    8. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت: دارالأضواء، 1403ق.
    9. آمدی، علی بن محمد، الإحکام فی اصول الأحکام، مصر: زکریا علی یوسف، بی‌‌تا.
    10. بخاری، محمد بن اسماعیل، الجامع الصحیح، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، 1401ق.
    11. ترمذی، محمد بن عیسی، السنن، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، 1403ق.
    12. حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت: دارالمعرفة، بی‌‌تا.
    13. حکیم، سید محمدتقی، الاصول العامة للفقه المقارن، بیروت: مؤسسة آل‌البیت للطباعة و النشر، 1979م.
    14. حمیدی، محمد بن فتوح، الجمع بین الصحیحین، بیروت: دار ابن‌حزم، 1423ق.
    15. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، بی‌‌جا، دفتر نشرالکتاب، 1404ق.
    16. زقزوق، محمود حمدی، موسوعة علوم الحدیث الشریف، قاهره: وزارة الأوقاف، 1424ق.
    17. سیدرضی، محمد بن حسین، نهج‌البلاغه، تحقیق: محمد عبده، قم: دارالذخائر، 1412ق.
    18. شریعتی، مهدی، بررسی مصادر و منابع فقه فریقین، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1380ش.
    19. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، 1415ق.
    20. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران: کتاب‌‌فروشی مرتضوی، 1362ش.
    21. طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، قم: دارالثقافه، 1414ق.
    22. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیرالقرآن، قم: مکتب الأعلام الاسلامی، 1409ق.
    23. عارف، جواد، سهیلا پیروزفر و غلامرضا رئیسیان، «بررسی تطبیقی رویکرد فریقین به علم با محوریت کتاب فضل العلم کافی و العلم صحیح بخاری»، مجموعه مقالات نخستین همایش اهل‌بیت ^ و تولید علم، شیراز، بی‌نا، 2016م.
    24. عزالدین، محمد علی، تحیة القاری لصحیح البخاری، قم: دارالکتاب الاسلامی، 1427ق.
    25. عسقلانی، ابن‌حجر، فتح الباری، بیروت: دارالمعرفة للطباعة والنشر، بی‌‌تا.
    26. عسقلانی، ابن‌حجر، مقدمة فتح الباری، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1408ق.
    27. علمی حسینی، سید مهدی، سهیلا پیروزفر و غلامرضا رئیسیان، «بررسی تطبیقی رویکرد فریقین به قرآن با محوریت کتاب «فضل القرآن» کافی و «فضائل القرآن» صحیح بخاری»، مجله آموزه‌‌های قرآنی، شماره 20، پاییز و زمستان 1393ش.
    28. عیاشی سمرقندی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، طهران: المکتبة العلمیة الاسلامیة، بی‌‌تا.
    29. غروی نائینی، نهله، فقه الحدیث و روش‌های نقد متن، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دفتر نشر آثار علمی، 1379ش.
    30. غزالی، محمد بن محمد، المستصفی فی اصول الدین، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1417ق.
    31. فخر رازی، محمدبن عمر، التفسیرالکبیر، بی‌‌جا، بی‌نا، بی‌‌تا.
    32. کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1363ش.
    33. مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، تحقیق محمدرضا مامقانی، قم: منشورات دلیل ما، 1428ق.
    34. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت: موسسة الوفاء، 1403ق.
    35. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، قم: انتشارات صدرا، 1380ش.
    36. مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین، بی‌‌تا.
    37. معارف، مجید، تاریخ عمومی حدیث، تهران: نشر ضریح، 1389ش.
    38. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجامعة المدرسین، 1416ق.
    39. نسایی، احمد بن شعیب، السنن، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، 1348ق.
    40. نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، بیروت: دارالفکر، بی‌‌تا.
    41. هیتمی، ابن‌حجر، الصواعق المحرقة فی الرد علی اهل البدع و الزندقه، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1420ق.
پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی (علمی پژوهشی)
دوره 7، شماره 13 - شماره پیاپی 13
پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی، سال هفتم، شماره 13،پاییز و زمستان 1399 ، ص 9-282
اسفند 1399
صفحه 91-110

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 خرداد 1399
  • تاریخ بازنگری: 19 مهر 1399
  • تاریخ پذیرش: 10 آبان 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار