روش‌‌های عاطفی در تربیت اصلاحی از دیدگاه احادیث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 .استادیار گروه علوم تربیتی جامعة المصطفی العالمیة، قم

2 .m.shii@chmail.ir : .استادیار گروه علوم حدیث، مجتمع قرآن و حدیث، جامعة المصطفی العالمیة، قم (نویسنده مسئول)

چکیده

چکیده
تربیت اصلاحی، غالباً برای تربیت آن دسته از متربیانی است که به هر دلیل از تربیت صحیح برخوردار نبوده و مربی برای اصلاح و تغییر در صفات و رفتار ناپسند آنان در ساحت‌های اجتماعی، عبادی، اعتقادی و سیاسی فعالیت می‌کند. روش‌‌های تربیتی در عرصۀ اصلاح متربی در سه محور شناختی، عاطفی، و رفتاری قابل ‌بررسی است. این پژوهش با مطالعه احادیث و سیرۀ پیامبر اکرم (ص) و اهل‌بیت (ع)، روش‌های تربیتی عاطفی مؤثر در اصلاح را معرفی و تبیین می‌کند؛ مراد از روش‌های تربیتی عاطفی، شیوه‌هایی است که مربّی برای تحت تأثیر قراردادن عاطفه در جهت اصلاح اندیشه و اخلاق و رفتار متربّی به‌کار می‌‌گیرد و عبارت‌اند از: مهر‌ورزی و محبت، موعظه، تشویق و ترغیب، ایجاد خوف و رجاء، توجه‌دادن به نعمت‌ها، عذرپذیری، توجه‌دادن به عوامل معنوی بازدارنده از گناه، برانگیختن احساسات و عواطف، توجه‌دادن به عواقب دنیوی و اخروی امور و تکریم شخصیت که از نظر عاطفی می‌‌توانند در اصلاح تربیت و رفتار متربی مؤثر باشند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Emotional methods in corrective training from the perspective of hadiths

نویسندگان [English]

  • Ali Hemmat Banari 1
  • Mohammad Amini 2
1 Assistant Professor and Faculty of Al-Mustafa International University: ah.banari@gmail.com.
2 Assistant Professor and Faculty of Al-Mustafa International University: m.shii@chmail.ir
چکیده [English]

Abstract
Correctional education is often used to train trainees who, for whatever reason, do not have the correct training, and the educator works to correct and change their traits and misbehavior in the social, worship, doctrinal, and political spheres. Educational methods in the field of trainee correction can be examined in three axes: cognitive, emotional, and behavioral. This research, by studying the hadiths and biography of the Holy Prophet (PBUH) and the Ahl al-Bayt (AS), introduces and explains the effective emotional training methods in reform. Emotional training methods are the techniques that the trainer uses to influence the emotion in order to correct the thought, ethics, and behavior of the trainee, and they are: compassion and love, preaching, encouragement and persuasion, creating fear and hope, paying attention to blessings, accepting the  apologize, paying attention to the spiritual factors that prevent sin, arousing feelings and emotions, paying attention to the consequences of worldly affairs and repentance, and Emotional views can be effective in correcting, educating, and trainee behavior.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: training method
  • corrective training
  • emotional methods
 
فهرست منابع
1. ابن‌أبی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة‌الله، شرح نهج البلاغه، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، 1404ق.
2. ابن‌بابویه، محمد بن علی، الأمالی، تهران: کتابچی، ششم، 1376ش.
3. ابن‌بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین و تمام النعمة، تهران: دارالکتب الاسلامیه، دوم، 1395ق.
4. ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل‌الرسول ^، قم: جامعه مدرسین قم، دوم، 1404 / 1363ق.
5. ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل أبی‌طالب ×، قم: علامه، 1379ق.
6. ابن‌فهد حلی، احمد بن محمد، عدة الداعی و نجاح الساعی، دارالکتب الإسلامی، 1407ق.
7. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت: دار صادر، ۱۴۱۴ق.
8. احمدی، علی اصغر و فراهانی، محمد نقی، روان‌شناسی عمومی، به نقل از مقاله «تعریف انگیزه و انواع آن»، ابوالحسن حقانی، از سایت راسخون .nETrasekhoon).
9. اربلی، علی بن عیسی‏، کشف الغمة فی معرفة الأئمةّ، تحقیق: رسولی محلاتی، هاشم‏، تبریز: بنی هاشمی، 1381ق.
10. اسماعیلی یزدی، عباس، فرهنگ تربیت، قم، مسجد مقدس جمکران‌، بی‌نا، 1382ش.
11. باقری، خسرو، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: انتشارات مدرسه، سوم، 1374ش.
12. بستا‌نی‌، فواد افرام‌ّ فرهنگ‌ ابجدی الفبا‌ئی‌ عربی‌ - فا‌رسی‌ (ترجمۀ المنجد الابجدی) ترجمه: رضا مهیار، تهران: اسلامی‌، ۱۳۷۰ش.
13. تقی‌‌زاده، حسن، حسینی محمد آباد، سید علی‌اصغر، مقاله«تأثیر تربیتی نعمت در زندگی انسان از نگاه قرآن کریم»، مجله پژوهش‌‌های اجتماعی اسلامی، سال 23، شماره اول، بهار 1396.
14. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم: دفتر تبلیغات، 1366ش.
15. ثقفی، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال، الغارات، قم، دارالکتاب الإسلامی، 1410ق.
16. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح تاج اللغه، تحقیق: احمد بن عبد الغفور عطار، بیروت: دارالعلم، چهارم، 1410ق.
17. حسین‏خانی نایینی، هادی، مقاله «روش تربیتی یادآوری نعمت‏ها»، مجله معرفت، شماره 130، مهر 1387.
18. حسینی زبیدی، محمد بن محمد مرتضی، تاج العروس تحقیق: علی شیری، بیروت: دارالفکر، اول، 1404 ق .
19. حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الإسناد، قم: مؤسسة آل‌البیت ^، 1413ق.
20. خداپناهی، محمدکریم، انگیزش و هیجان، تهران: سمت‌، 1376ش.
21. دلشاد تهرانی، مصطفی، مشرب مهر تربیت در نهج البلاغه، (پایگاه اطلاع رسانی غدیر).
22. دلیری، کاظم، نقش تربیتی خوف و رجا در تکامل انسان، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
23. دهخدا، علی‌اکبر، لغت‏نامه، تهران: سازمان لغت نامه دهخدا، 1352ش.
24. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، قم: دفتر نشر کتاب، دوم، 1404ق.
25. زمخشری، جاراللّه محمود بن عمر، الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، مصحح: حسین احمد، مصطفی‏، بیروت: دارالکتاب العربی‏، سوم، 1407ق.
26. سادات، محمد علی، اخلاق اسلامی، تهران: سمت، ۱۳۷۳ش.
27. سبحانی، جعفر، سیمای انسان کامل در قرآن، تفسیر سورۀ فرقان، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، ششم، 1377ش.
28. سنایی، دکتر نقی، مقاله «روش تکریم شخصیت‏»، به‌نقل از سایت (drsanaei. blog. ir).
29. شجاعی، محمدصادق، دیدگاه‌های روان شناختی حضرت آیت الله مصباح یزدی، بی‌نا، 1392ش.
30. شرتونی‌، سعید، اقرب الموارد، قم: مکتبة‌ آیة‌الله‌ العظمی‌ المرعشی‌ النجفی‌، ۱۴۰۳‌ق.
31. شریف الرضی، محمد بن حسین، المجازات النبویة، قم: دارالحدیث، 1380ش.
32. شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، نجف اشرف: مطبعة حیدریة، بی‌تا.
33. شیروانی، علی، اخلاق اسلامی و مبانی نظری آن، قم: دارالفکر، ۱۳۷۹ش .
34. صبور اردوبادی، احمد، اصالت در هنر و علل انحراف احساس هنرمند، تهران: انتشارات بهمن برنا، بی‌تا.
35. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1390ق.
36. طبرسی، فضل بن حسن‏، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مصحح: یزدی طباطبایی، فضل‏الله‏، تهران: ناصرخسرو، سوم، 1372ش.
37. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق: محمود عادل، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1408ق.
38. طوسی، محمد بن الحسن، الأمالی، قم: دارالثقافة، 1414ق.
39. طوسی، محمد بن الحسن، الغیبة، قم: دار المعارف الإسلامیة، 1411ق.
40. عمید، حسن، فرهنگ عمید، تهران: امیرکبیر، سی‌وششم، 1386ش.
41. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، تهران: مکتبة الصدر، دوم، 1415ق..
42. کانون نشر و ترویج فرهنگ اسلامی حسنات اصفهان، سیری در سپهر اخلاق، قم: صحیفه خرد، ۱۳۸۹ش.
43. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة، چهارم، 1407ق.
44. کوفی اهوازی، حسین بن سعید، المؤمن، قم: مؤسسة الإمام المهدی #، 1404ق.
45. کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات کوفی، محقق: کاظم، محمد، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی، مؤسسة الطبع و النشر، 1410ق.
46. لیثی واسطی، علی بن محمد عیون الحکم و المواعظ، قم: دارالحدیث، 1376ش.
47. مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، دوم، 1403ق.
48. مصباح یزدی، محمدتقی، تحقیق: محمد حسین اسکندری، قم: موسسۀ امام خمینی (ره)، سوم، 1377ش.
49. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد، 1368ش.
50. مطهری، مرتضی، جاذبه و دافعه علی ×، قم: انتشارات صدرا، دوم، ۱۳۶۵ .
51. معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران: منشا‌ء‌ دانش‌، 1387ش.
52. مفید، محمد بن محمد، الإختصاص، قم: المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، 1413ق.
53. مفید، محمد بن محمد، الأمالی، قم: کنگرۀ شیخ مفید، 1413ق.  
54. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین ×، تهران: دارالکتب الاسلامیه‏، 1386ش‏.
55. مکارم شیرازی، ناصر، زندگی در پرتو اخلاق، قم: سرور، ششم، 1386ش.
56. موسوی کاشمری، سید مهدی، روش‌‌های تربیت، قم: بوستان کتاب، سوم، 1393ش.
57. نظام الأعرج، حسن بن محمد، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1416ق.
58. نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسة آل‌البیت ^، 1408ق.
دوره 7، شماره 13 - شماره پیاپی 13
پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی، سال هفتم، شماره 13،پاییز و زمستان 1399 ، ص 9-282
اسفند 1399
صفحه 23-52
  • تاریخ دریافت: 22 دی 1398
  • تاریخ بازنگری: 19 آبان 1399
  • تاریخ پذیرش: 29 آذر 1399